Linh mục Peter M.J. Stravinskas, trên The Catholic Thing, Thứ Bảy, ngày 1 tháng 11 năm 2025, có bài viết về vị thánh tiến sĩ mới nhất của Giáo Hội,
Thánh Newman, một tài năng rất phong phú và vĩ đại, vượt quá thần học, lịch sử và các cuộc tranh luận, còn là một nhà thơ và người dẫn dắt tâm hồn.
Thánh John Henry Newman, ở tuổi mười lăm, đã bắt đầu một hành trình dài hàng thập niên: theo châm ngôn của ngài, ex imaginibus et umbris in veritatem (“Từ hình ảnh và bóng tối đến chân lý”). Trong nhiều năm hành trình thần học, Newman đã trung thành với giáo huấn của 39 Điều khoản Tôn giáo của Hiệp thông Anh giáo, bao gồm cả điều khoản mô tả Luyện ngục là một giáo lý “độc hại”. Với nhiều lời cầu nguyện, sự nghiên cứu chuyên sâu toàn bộ ý nghĩa của Kinh Thánh, cùng với chứng tá thuyết phục của các Giáo phụ, cuối cùng ngài đã viết nên một trong những tác phẩm xuất sắc nhất về Luyện ngục, “Giấc mơ của Gerontius”, sánh ngang với chiều sâu và vẻ đẹp của sự cảm nhận về Luyện ngục của Dante trong tác phẩm Divina Commedia của ông; có lẽ tác phẩm này được biết đến nhiều nhất qua bài thánh ca tuyệt vời “Ngợi khen Đấng Chí Thánh”, mà Đức Giáo Hoàng Benedict XVI đã trích dẫn trong bài giảng lễ phong chân phước cho Newman.
Trong bài thơ của Newman, một linh hồn đang trong cơn hấp hối và cố gắng hiểu những khoảnh khắc cuối cùng của mình, với sự trợ giúp của Thiên thần Hộ mệnh. Người hấp hối không hiểu tại sao mình lại trở nên bình tĩnh đến vậy trước trải nghiệm kinh hoàng trước đó; thiên thần nói với ông rằng những lời cầu nguyện của vị linh mục và bạn bè xung quanh đã tiếp thêm cho ông sự tự tin, và hơn nữa, rằng "sự bình an và niềm vui trỗi dậy trong tâm hồn ngươi là thành quả đầu mùa của sự đền đáp, và Thiên đàng đã bắt đầu."
Người đàn ông dần dần sa sút và lo lắng về việc mất đi các giác quan; Thiên thần an ủi ông: "Cho đến khi đạt được Phúc kiến đó, ngươi vẫn mù lòa; bởi vì ngay cả Luyện ngục của ngươi, nơi đến như lửa, cũng là ngọn lửa không có ánh sáng."
Linh hồn được nâng đỡ bởi nhận thức đó và tuân theo ý muốn của Thiên Chúa, chỉ cầu xin được nhìn thấy Thánh nhan Chúa trong khoảnh khắc trước khi bắt đầu quá trình thanh tẩy. Thiên thần tuyên bố rằng thực ra, ông sẽ được nhìn thấy Thiên Chúa chỉ trong chớp mắt, nhưng cảnh cáo ông: "Cảnh tượng Đấng Công Bằng Nhất sẽ làm ông vui mừng, nhưng cũng sẽ xuyên thấu ông."
Linh hồn này giờ đây sẽ "học được rằng ngọn lửa Tình Yêu Vĩnh Cửu sẽ bùng cháy nơi nó biến đổi." Giờ đây, ông đã sẵn sàng đối diện với Chúa trong cảnh phán xét, mà chỉ cần nhìn thấy Người cũng "sẽ thắp lên trong lòng ông mọi suy nghĩ dịu dàng, nhân từ và tôn kính."
Và những suy nghĩ đó có thể là gì? Tốt nhất nên để thiên tài thi ca Newman nói trực tiếp, như ông đã biết, cor ad cor loquitur (phương châm chính của ngài: "Trái tim nói với trái tim"):
Ngươi sẽ phát ốm vì tình yêu, và khao khát Người
Và cảm thấy như thể ngươi chỉ có thể thương hại Người,
Rằng một người ngọt ngào như vậy đã từng đặt mình
vào thế bất lợi, để bị một kẻ hèn hạ như ngươi lợi dụng
một cách đê tiện đến vậy.
Có một lời khẩn xin trong đôi mắt trầm ngâm của Người
Sẽ đâm thấu ngươi đến tận xương tủy và làm ngươi bối rối.
Và ngươi sẽ căm ghét và ghê tởm chính mình; bởi vì, mặc dù
Giờ đây ngươi vô tội, ngươi sẽ cảm thấy mình đã phạm tội,
Như ngươi chưa bao giờ cảm thấy; và sẽ khao khát
Được lẩn trốn và ẩn mình khỏi tầm mắt Người:
Nhưng vẫn khao khát được ở lại
Trong vẻ đẹp của khuôn mặt Người.
Và hai nỗi đau này, thật đối nghịch và mãnh liệt,
Nỗi khao khát Người, khi ngươi không nhìn thấy Người;
Sự hổ thẹn của bản thân khi nghĩ đến việc nhìn thấy Người,
Sẽ là Luyện ngục thực sự, khắc nghiệt nhất của ngươi.
Khi người đàn ông tiến đến tòa án thần linh, anh ta kinh ngạc khi nghe thấy những giọng nói trần tục; một lần nữa, ông nhớ lại rằng mình nghe thấy vị linh mục và bạn bè đọc kinh Subvenite (“Xin hãy đến giúp đỡ họ, hỡi các thánh của Chúa”) thay mặt ông, giờ đây Thiên thần của Cuộc Khổ Nạn đã ban sức mạnh cho Chúa Kitô trong những giờ phút cuối cùng của Người để làm điều tương tự cho linh hồn tội nghiệp này, đưa ông vào cõi vĩnh hằng.
Khi đến nơi, người muốn yêu Chúa này “chạy đến dưới chân Emmanuel thân yêu” nhưng không bao giờ thực sự đạt được điều đó bởi vì sự thánh thiện của Đấng Toàn Thánh thiêu đốt và làm co rúm linh hồn lại thành thụ động “trước Ngai vàng đáng sợ”. Tuy nhiên, Thiên thần có thể kêu lên: “Ôi linh hồn hạnh phúc, đau khổ! Vì nó được an toàn, bị thiêu đốt, nhưng được hồi sinh, bởi cái nhìn của Thiên Chúa.”
Và linh hồn đồng ý; Nghịch lý thay, ông “hạnh phúc trong nỗi đau” và thậm chí còn muốn rời khỏi sự hiện diện của Chúa ngay lập tức, để mong ngày trở lại được trải nghiệm trọn vẹn và lâu dài, khao khát lao đến nơi mà Thiên Thần gọi là “nhà tù vàng son” của Luyện Ngục. Người đàn ông tự tin khẳng định: “Ở đó, tôi sẽ hát ca ngợi Chúa và Tình Yêu vắng mặt của tôi: – Hãy đưa tôi đi, để tôi sớm được trỗi dậy, lên cao hơn, và nhìn thấy Người trong trong chân lý của ngày vĩnh cửu.”
Và như vậy, Thiên thần của linh hồn đã đáp ứng những ước nguyện thánh thiện ấy. Hãy cùng lắng nghe Newman kết thúc tác phẩm tuyệt vời này, vừa giàu trí tưởng tượng vừa mang tính thần học, vừa hiện thực vừa nên thơ, khi ngài trao cho sứ giả của Chúa lời cuối cùng:
Nhẹ nhàng và dịu dàng, hỡi linh hồn được thân thương cứu chuộc,
Trong vòng tay yêu thương nhất, giờ đây ta ôm ấp ngươi,
Và, trên dòng nước trừng phạt, khi chúng cuồn cuộn,
Ta nâng ngươi lên, và ta hạ ngươi xuống, và giữ ngươi.
Và ta cẩn thận dìm ngươi xuống hồ,
Và ngươi, không một tiếng nức nở hay kháng cự,
Hãy lướt nhanh qua dòng nước lũ,
Chìm sâu, sâu hơn nữa, vào khoảng không mờ ảo.
Hỡi các thiên thần, những người được giao phó nhiệm vụ sẵn lòng.
Sẽ chăm sóc, nuôi dưỡng và ru ngươi ngủ khi ngươi nằm xuống;
Và những Thánh lễ trên trần gian, cùng những lời cầu nguyện trên Thiên đàng,
Sẽ nâng đỡ ngươi tại Ngai vàng của Đấng Tối Cao.
Tạm biệt, nhưng không phải mãi mãi! Anh em thân mến,
Hãy can đảm và kiên nhẫn trên Giường đau buồn;
Đêm thử thách của ngươi sẽ nhanh chóng qua đi nơi đây,
Và Ta sẽ đến đánh thức ngươi vào ngày mai.
Vậy thì, Lễ Các Đẳng Linh Hồn quy tụ nhiều chủ đề quan trọng của thần học Kitô giáo: công lý và lòng thương xót của Thiên Chúa; trách nhiệm và phẩm giá con người; sự liên đới trong cầu nguyện và đau khổ; cuộc sống giờ đây được nhìn từ góc độ vĩnh cửu, trong một Giáo Hội và một Chúa, Đấng quy tụ chúng ta vào Nhiệm Thể của Người, thực sự là một Hiệp Thông của các Thánh mà mối dây liên kết không bị cắt đứt bởi cái chết mà thực sự được củng cố.
Vậy, ai trong chúng ta lại không thể hy vọng và vui mừng trước những chân lý lớn lao và an ủi như vậy? Và sự tĩnh lặng của phụng vụ trong ngày giống như khoảnh khắc Luyện Ngục – một khúc dạo đầu xứng đáng cho vinh quang ngàn năm sở hữu Tình Yêu và được Người sở hữu mãi mãi.
Vâng, lạy Chúa, hôm nay chúng con cầu nguyện cho tất cả những ai yêu mến và khao khát tình yêu thanh tẩy của Chúa; xin cho họ – và chúng con – được cum sanctis tuis in aeternum, quia pius es (“Ở cùng các thánh của Chúa đến muôn đời, vì Chúa “nhân từ”)!
Chúng ta hãy dành cho Đức Hồng Y Newman lời cuối cùng bằng cách cầu nguyện với hai lời cầu nguyện tuyệt vời nhất của ngài:
Xin Người nâng đỡ chúng con suốt cả ngày, cho đến khi bóng tối buông xuống, hoàng hôn buông xuống, thế giới bận rộn lắng dịu, cơn sốt cuộc sống qua đi, và công việc của chúng con hoàn tất. Và rồi, trong lòng thương xót của Người, xin Người ban cho chúng con một nơi trú ẩn an toàn, một sự nghỉ ngơi thánh thiện và bình an vào giây phút cuối cùng.
Và lời này nữa:
Lạy Chúa và Đấng Cứu Độ của con, xin nâng đỡ con trong giờ phút ấy trong vòng tay mạnh mẽ của các Bí tích của Người, và bằng hương thơm tươi mát của những an ủi của Người. Xin Người đọc những lời xá tội trên con, và xin Người ban dấu thánh và ấn tín cho con, và chính Mình Người là lương thực của con, và Máu Người là sự rảy nước của con; và xin Mẹ Maria dịu hiền của con, thổi hơi trên con, và Thiên thần của con thì thầm bình an cho con, và các Thánh vinh hiển của con... mỉm cười với con; để trong tất cả, và qua tất cả, con có thể nhận được ơn kiên trì, và chết đi, như con mong muốn được sống, trong đức tin của Người, trong Hội Thánh, trong sự phục vụ và tình yêu của Người. Amen.