Michelle La Rosa, trên tạp chí mạng The Pillar có bài phân tích khá đầy đủ về Tài liệu Làm việc của Thượng Hội Đồng Giám Mục về Tính Đồng nghị, tháng 10 này:



Sự tham gia rộng rãi hơn vào các quá trình ra quyết định của Giáo hội là chủ đề nổi bật của tài liệu làm việc cho phiên họp hoàn cầu đầu tiên về Thượng hội đồng về tính đồng nghị, được Vatican chính thức công bố hôm thứ Ba.

Tài liệu sẽ tạo thành cơ sở cho cuộc thảo luận tại cuộc họp đầu tiên của giai đoạn phổ quát của Thượng hội đồng về tính đồng nghị, sẽ được tổ chức tại Rôma vào tháng 10 này.

Bản văn trình bày một loạt các câu hỏi biện phân, bao gồm các chủ đề trong đó có vai trò của phụ nữ trong Giáo hội, cách rao giảng Tin Mừng hiệu quả hơn trên các nền tảng kỹ thuật số và cách Giáo hội có thể chào đón người khuyết tật tốt hơn.

Mối quan hệ giữa bản chất đồng nghị và phẩm trật của Giáo hội cũng được thăm dò trong tài liệu, trong đó đặt câu hỏi làm thế nào các giám mục có thể lôi kéo nhiều người hơn vào quá trình ra quyết định của họ, và làm thế nào việc thực thi quyền tối cao của giáo hoàng nên “biến hóa” để làm cho Giáo hội trở nên đồng nghị hơn.

Tài liệu làm việc - chính thức được gọi là Instrumentum laboris - xác định ba ưu tiên chính cho cuộc họp thượng hội đồng sắp tới tại Rôma vào tháng 10 này: hiệp thông, truyền giáo và tham gia.

Mỗi chủ đề này đã được nêu ra trong các Phiên họp Lục địa mà tài liệu làm việc dựa trên đó. Ngược lại, các phiên họp lục địa được rút ra từ bản tóm tắt các phiên lắng nghe cấp giáo phận trong phần đầu tiên của tiến trình thượng hội đồng kéo dài nhiều năm.

Thông thường, Tài liệu làm việc phục vụ như một loại bản thảo đầu tiên cho cuộc họp thượng hội đồng, được hiệu đính và điều chỉnh để tạo ra một tài liệu cuối cùng được trình lên Đức Thánh Cha vào cuối thượng hội đồng.

Tuy nhiên, trong trường hợp này, tài liệu trình bày các bảng câu hỏi [worksheets]để Phiên họp Toàn thể của Thượng hội đồng biện phân, suy tư và thảo luận.

Trong phần giới thiệu của nó, Tài liệu làm việc khẳng định rằng giai đoạn lắng nghe của tiến trình thượng hội đồng đã đơm hoa kết trái.

Tài liệu viết, “Chúng ta đã trải nghiệm niềm vui biểu lộ trong cuộc gặp gỡ chân thành và tôn trọng giữa các anh chị em trong đức tin: gặp gỡ nhau là gặp gỡ Chúa đang ở giữa chúng ta.”

Tài liệu cũng thừa nhận những căng thẳng trong tiến trình thượng hội đồng, cho rằng, “Chúng ta không nên sợ hãi trước chúng, cũng như không cố gắng bằng bất cứ giá nào để giải quyết chúng, mà nên tham gia vào việc biện phân đang diễn ra trong thượng hội đồng. Chỉ bằng cách này, những căng thẳng đó mới có thể trở thành nguồn năng lực và không rơi vào sự phân cực có tính hủy diệt.”

Tài liệu cho biết mục tiêu của tính đồng nghị là tạo ra “một Giáo hội gồm các anh chị em trong Chúa Kitô, những người lắng nghe nhau và khi làm như vậy, họ dần dần được Chúa Thánh Thần biến đổi”.

Tài liệu nói rằng một Giáo hội đồng nghị là một Giáo hội được đánh dấu bằng sự sẵn sàng lắng nghe, gặp gỡ và đối thoại, cũng như bằng sự khiêm tốn để xin sự tha thứ cho những lỗi lầm. Đó là một Giáo hội cử hành sự hiệp nhất trong sự đa dạng và chào đón tất cả mọi người, đồng thời không ngại nói lên sự thật trong tình yêu.

Tài liệu thừa nhận rằng “Một số câu hỏi nảy sinh từ việc tham khảo ý kiến của dân Chúa liên quan đến các vấn đề đối với chúng đã có giáo huấn thần học và huấn quyền cần được xem xét”. Nó chỉ ra những người ly dị tái hôn và sự hội nhập văn hóa của phụng vụ như những thí dụ.

Tài liệu viết tiếp, “Sự kiện các câu hỏi tiếp tục nổi lên về những vấn đề như thế này không nên vội vàng bác bỏ, đúng hơn, nó đòi hỏi sự biện phân, và Thượng Hội đồng là một diễn đàn đặc quyền để làm như vậy. Đặc biệt, những trở ngại, thực tế hoặc tri nhận được, đã ngăn cản khiến các bước được các tài liệu trước đó đưa ra không được thực hiện, nên được xem xét và đưa ra những suy nghĩ về cách loại bỏ chúng.”

“Thí dụ, nếu tắc nghẽn bắt nguồn từ việc thiếu thông tin chung, thì việc cải thiện truyền thông là cần thiết. Mặt khác, nếu vấn đề bắt nguồn từ việc khó nắm bắt ý nghĩa của các văn kiện trong các tình huống thông thường hoặc do người ta không có khả năng nhận ra chính mình trong những gì được đề xuất, thì một hành trình đồng nghị để dân Chúa tiếp nhận một cách hiệu quả có thể là phản ứng thích hợp. Một thí dụ khác có thể là sự xuất hiện trở lại của một câu hỏi nổi lên như một dấu hiệu của một thực tại đã thay đổi hoặc những tình huống cần có sự 'tràn đầy' Ân sủng. Điều này đòi hỏi phải suy tư thêm về Kho tàng Đức tin và Truyền thống sống động của Giáo hội.”

Một bộ bài tập làm việc đầu tiên tập trung vào câu hỏi, “Một sự hiệp thông tỏa sáng: Làm thế nào chúng ta có thể trở thành dấu chỉ và khí cụ hiệp nhất với Thiên Chúa và hiệp nhất toàn thể nhân loại một cách trọn vẹn hơn?”

Nó mời những người tham gia thượng hội đồng suy nghĩ về cách Giáo hội có thể chào đón người di cư, bao gồm cả người già và người khuyết tật, và vượt qua sự phân cực chính trị trong xã hội.

Tài liệu đặt câu hỏi, “Làm thế nào chúng ta có thể tạo ra những không gian nơi những người cảm thấy bị Giáo hội làm tổn thương và không được cộng đồng chào đón cảm thấy được công nhận, được đón nhận, được tự do đặt câu hỏi và không bị phán xét? Dưới ánh sáng của Tông huấn Hậu Thượng Hội Đồng Amoris Laetitia, cần có những bước cụ thể nào để chào đón những người cảm thấy bị loại trừ khỏi Giáo hội vì tình huống hoặc giới tính của họ? (Thí dụ: những người ly hôn tái hôn, những người trong các cuộc đa hôn, những người LGBTQ+, v.v.)?”

Các chủ đề khác được nêu ra trong phần hiệp thông là phong trào đại kết và mối quan hệ của Giáo hội với xã hội thế tục.

Tài liệu làm việc cũng hỏi, “Làm thế nào Giáo hội có thể tiếp tục đối thoại với thế giới mà không trở nên trần tục?”.

Nó cũng lưu ý rằng trong các giai đoạn đầu của thượng hội đồng, rõ ràng là các Giáo hội phi Latinh và phi phương Tây muốn truyền thống của họ được công nhận và tiếng nói của họ được lắng nghe.

Nó hỏi, “Làm thế nào để mỗi Giáo hội địa phương, đối tượng truyền giáo trong bối cảnh của nó, tăng cường, thúc đẩy và tích hợp việc trao đổi hồng ân với các Giáo hội địa phương khác trong phạm vi của Giáo Hội Công Giáo duy nhất?”

Bộ bài tập làm việc tiếp theo xem xét chủ đề, “Đồng trách nhiệm trong Truyền giáo: Làm thế nào chúng ta có thể chia sẻ tốt hơn các ân phúc và nhiệm vụ trong việc phục vụ Tin Mừng?”

Những người tham gia Thượng hội đồng được mời gọi suy tư về các chủ đề bao gồm việc Giáo hội có thể hữu hiệu hơn ra sao trong việc loan báo Tin Mừng và đồng hành với mọi người trong môi trường kỹ thuật số.

Các bộ câu hỏi làm việc cũng thăm dò vai trò của phụ nữ trong Giáo hội. Tài liệu cho biết Phiên họp Lục địa khuyến khích nên chú ý đến vị thế và kinh nghiệm của phụ nữ trong Giáo hội, đồng thời lưu ý đến sự đa dạng trong kinh nghiệm và quan điểm của phụ nữ.

Nó cho biết thêm, các buổi lắng nghe cũng cho thấy “mong muốn có sự hiện diện nhiều hơn của phụ nữ ở các chức vụ có trách nhiệm và cai quản”.

Nó khuyến khích những người tham gia suy nghĩ về những cách để công nhận và hỗ trợ sự đóng góp hiện tại của phụ nữ trong Giáo hội, cũng như các thừa tác vụ để cho phép phụ nữ đóng vai trò lớn hơn trong việc biện phân và ra quyết định.

Tài liệu đặt câu hỏi “Hầu hết các Phiên họp Châu lục và tổng hợp của một số Hội đồng Giám mục đều kêu gọi xem xét vấn đề bao gồm phụ nữ trong chức phó tế. Có thể hình dung điều này không, và theo cách nào?”.

Các chủ đề khác đã được nêu ra trong các buổi lắng nghe bao gồm nhu cầu khắc phục chủ nghĩa giáo sĩ trị và tầm quan trọng của việc nhận ra bản chất bổ sung và liên quan lẫn nhau của thừa tác vụ thụ phong và các thừa tác vụ do phép rửa.

Nó nhận định, các Phiên họp Châu lục đã cho thấy “một lời kêu gọi rõ ràng phải vượt qua tầm nhìn chỉ dành bất cứ chức năng tích cực nào trong Giáo hội cho các Thừa tác viên thụ phong (Giám mục, Linh mục, Phó tế), giản lược sự tham gia của những người đã được Rửa tội thành một sự cộng tác cấp dưới.”

Mối quan hệ giữa cảm thức đức tin và thẩm quyền giáo huấn của giám mục cũng là một chủ đề thảo luận quan trọng trong tài liệu.

Nó hỏi, “Các Giám mục có nên biện phân cùng với hay tách biệt với các thành viên khác của dân Chúa? Cả hai lựa chọn (cùng nhau và riêng rẽ) có chỗ đứng trong một Giáo hội đồng nghị không?”.

Nó thắc mắc, “Khi nào một Giám mục có thể cảm thấy bắt buộc phải đưa ra một quyết định khác với lời khuyên đã được cân nhắc của các cơ quan tư vấn? Điều gì sẽ là cơ sở cho một quyết định như vậy?”.

Tài liệu nói rằng các phiên lắng nghe đã nhấn mạnh “việc trở thành một Giáo hội đồng nghị hơn cũng bao hàm sự tham gia rộng rãi hơn của tất cả mọi người vào việc biện phân, điều này đòi hỏi phải suy nghĩ lại về các quy trình ra quyết định. Do đó, cần có các cơ cấu quản trị phù hợp đáp ứng nhu cầu về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn, điều này sẽ ảnh hưởng đến cách thức thi hành thừa tác vụ của Giám mục”.

Tài liệu viết, “Điều này cũng dẫn đến sự đề kháng, sợ hãi và cảm giác mất phương hướng. Đặc biệt, trong khi một số người kêu gọi sự tham gia nhiều hơn của tất cả các Tín hữu và do đó, việc thực thi vai trò của các Giám mục ‘ít độc quyền hơn’, thì những người khác đã bày tỏ sự nghi ngờ và lo sợ về nguy cơ bị trôi dạt nếu để mặc cho các tiến trình dân chủ chính trị.”

Tài liệu làm việc viết tiếp, “Có một nhận thức mạnh mẽ không kém rằng tất cả quyền bính trong Giáo hội đều bắt nguồn từ Chúa Kitô và được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần. Sự đa dạng của các đặc sủng mà không có thẩm quyền sẽ trở thành vô chính phủ, giống như sự nghiêm ngặt của thẩm quyền mà không có sự phong phú của các đặc sủng, thừa tác vụ và ơn gọi trở thành chế độ độc tài.”

“Giáo hội đồng thời có tính đồng nghị và phẩm trật, đó là lý do tại sao việc thực thi thẩm quyền giám mục theo chế độ đồng nghị cho thấy một thẩm quyền biết đồng hành và bảo vệ sự hiệp nhất. Thừa tác vụ giám mục được tái quan niệm và thực hiện một cách đúng đắn qua việc thực hành tính đồng nghị, vốn mang lại sự thống nhất cho các hồng ân, đặc sủng, thừa tác vụ và ơn gọi khác nhau mà Thần Khí làm phát sinh trong Giáo hội”.

Tài liệu đặt câu hỏi, “Liệu Giáo dân có thể thực hiện vai trò lãnh đạo cộng đồng, đặc biệt ở những nơi mà số lượng Mục tử thụ phong rất thấp không? Điều này có ý nghĩa gì đối với sự hiểu biết về Thừa tác vụ thụ phong?”

Nó cũng đặt ra vấn đề về việc cho phép những người đàn ông đã có gia đình được thụ phong linh mục, và cho phép việc tham gia rộng rãi hơn vào quá trình lựa chọn giám mục.

Vai trò của giáo hoàng cũng được nêu lên trong tài liệu làm việc, khi đặt ra câu hỏi: “Vai trò của Giám mục Rôma và việc thực thi quyền tối thượng của ngài nên phát triển như thế nào trong một Giáo hội đồng nghị?”

Phần cuối cùng của Tài liệu làm việc có tiêu đề, “Sự tham gia, cai quản và thẩm quyền: Những tiến trình, cơ cấu và định chế nào là cần thiết trong một Giáo hội đồng nghị truyền giáo?”

Phần này yêu cầu những người tham gia thượng hội đồng suy nghĩ về cách thúc đẩy sự tham gia của những tiếng nói bị gạt ra bên lề trong quá trình ra quyết định.

Nó hỏi, “Làm thế nào chúng ta có thể tưởng tượng các quy trình ra quyết định có nhiều sự tham gia hơn, tạo không gian cho sự lắng nghe và sự biện phân của cộng đồng được hỗ trợ bởi thẩm quyền hiểu như một việc phục vụ sự thống nhất?”.

Nó cũng kêu gọi những người tham gia thượng hội đồng xem xét phải phản ứng một cách xây dựng ra sao trong trường hợp người ra quyết định cuối cùng không đồng ý với các quyết định đạt được trong một quá trình biện phân của cộng đồng.

Phần tham gia của tài liệu đặt câu hỏi về cách suy nghĩ về các định chế trong Giáo hội, gợi ý rằng giáo luật có thể cần được thay đổi để canh tân các cơ cấu và định chế của Giáo hội.

Tài liệu đặt câu hỏi, “Mức độ thẩm quyền tín lý nào có thể được quy cho việc biện phân của các Hội đồng Giám mục?”.

Nó cũng hỏi làm thế nào một “quan điểm đồng nghị” có thể giúp tạo ra một nền văn hóa ngăn ngừa lạm dụng.

Bất chấp những suy tư về các định chế của Giáo hội, Tài liệu làm việc nhấn mạnh rằng những thay đổi về cơ cấu không thể thay thế cho sự thay đổi về văn hóa trong Giáo hội.

Nó nhận định, “Chỉ riêng các định chế và cơ cấu mà thôi thì không đủ để làm cho Giáo hội có tính đồng nghị. Một nền văn hóa linh đạo đồng nghị là điều cần thiết, được sinh động bởi ước muốn hoán cải và được nâng đỡ bởi sự đào tạo thích hợp.”