Tường trình Ngày Giới trẻ Thế giới của Filipe d'Avillez, thuộc tờ The Pillar về ngày 1 tháng 8, 2023:
Theo bước chân của những người tiền nhiệm, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã dấn thân sâu xa vào cuộc đối thoại đại kết và liên tôn, giống như cả Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II lẫn Đức Bênêđictô XVI.
Nhưng trong khi Đức Gioan Phaolô II nổi tiếng với các cuộc tụ họp liên tôn của ngài ở Assisi và các nơi khác, Ngày Giới trẻ Thế giới từ lâu đã trở thành một sự kiện Công Giáo theo nghĩa xít xao.
Không còn nữa.
Lần đầu tiên, Ngày Giới trẻ Thế giới 2023, tại Lisbon, có một chương trình cụ thể về các hoạt động liên tôn, và Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ gặp gỡ các nhà lãnh đạo địa phương của các tôn giáo khác nhau như một phần chính thức của sự kiện.
Trang web và ứng dụng chính thức của Ngày Giới trẻ Thế giới có các phần về đối thoại liên tôn và về sự hiệp nhất Kitô giáo, nơi người ta có thể đặt các chuyến tham quan có hướng dẫn đến Đền thờ Hồi giáo Lisbon, Hội đường Do Thái, đền thờ Hindu và Trung tâm Ismaili, cũng như liệt kê các nơi liên lạc và địa chỉ của một số cộng đồng Thệ phản, Anh giáo và Chính thống giáo. Ngoài ra còn có một danh sách các sự kiện đại kết khác nhau mà khách hành hương có thể tham dự.
Vào ngày 2 tháng 8, đại diện của sáu tôn giáo chính trên thế giới — Lão giáo, Phật giáo, Ấn Độ giáo, Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo — sẽ trồng cây trong Vườn Bách thảo Nhiệt đới ở Belém.
Cha Peter Stilwell nói với The Pillar: “Trong 40 năm nữa, chúng vẫn ở đó, nhắc nhở chúng ta rằng những cây đó sẽ phát triển thành rừng, và rừng là nơi mà cây cối phải học cách chung sống với nhau và không làm lu mờ lẫn nhau”.
Cha Stilwell sinh ra trong một gia đình có cha mẹ là người Công Giáo Anh vốn đã sống ở Lisbon vào năm 1946. Là một học giả, ngài là trưởng khoa thần học của Đại học Công Giáo Bồ Đào Nha trong vài năm, và sau đó đứng đầu Đại học Saint Joseph ở Macau, trường Đại học Công Giáo duy nhất trên lãnh thổ Trung Quốc.
Khi nghỉ hưu và trở về Lisbon, ngài được yêu cầu tiếp tục vai trò là người chỉ đạo của Giáo hội về đối thoại đại kết và liên tôn ở Lisbon.
Một chút Abu Dhabi ở Lisbon
Trong một cuộc phỏng vấn với The Pillar, Cha Peter Stilwell giải thích rằng Bộ Giáo dân, Gia đình và Sự sống, cơ quan giám sát việc tổ chức Ngày Giới trẻ Thế giới, đã dè dặt trong việc giới thiệu một khía cạnh liên tôn cho sự kiện ở Lisbon, nhưng cuối cùng họ đã bật đèn xanh.
“Chúng tôi được yêu cầu tổ chức một điều gì đó mang lại cái nhìn rõ ràng hơn về các mục tiêu của Đức Giáo Hoàng Phanxicô như đã nêu trong tuyên bố Abu Dhabi, và trong thông điệp Fratelli tutti,” ngài giải thích như thế, đặc biệt là cam kết “làm việc vì hòa bình thế giới và đương đầu với những thách thức như quan tâm đến thiên nhiên.”
Các nguồn tin nói với The Pillar rằng cũng có một số khó khăn trong việc kêu gọi các nhà tổ chức địa phương ở Bồ Đào Nha tham gia đối thoại liên tôn trong Ngày Giới trẻ Thế giới, cho đến khi Sứ thần Tòa thánh là Đức Tổng Giám Mục Ivo Scapolo đích thân can thiệp để làm rõ rằng đó là ưu tiên của Đức Giáo Hoàng.
Khi đã được sự chấp thuận từ tất cả các bên, bước tiếp theo là mời các nhà lãnh đạo ngoài Kitô giáo tham gia. May mắn thay cho các nhà tổ chức, điều đó đã trở nên dễ dàng hơn nhờ các mối quan hệ rất thân thiện hiện hữu giữa các nhà lãnh đạo tôn giáo khác nhau ở Bồ Đào Nha.
“Có một nhóm làm việc về đối thoại liên tôn, trực thuộc ban di dân của chính phủ, chúng tôi gặp nhau mỗi tháng một lần nên quan hệ giữa chúng tôi rất thân thiện, có vấn đề gì thì gọi điện cho nhau, nên tôi thấy không có vấn đề gì khi làm việc với các cộng đồng khác.”
Nhiều người ở Bồ Đào Nha đã chỉ trích sự hỗ trợ công khai của đất nước đối với các dự án liên quan đến Ngày Giới trẻ Thế giới và cập nhật cơ sở hạ tầng, với các nhà bình luận nổi tiếng lập luận rằng một Chính phủ thế tục không có việc gì phải hỗ trợ một sự kiện dành riêng cho Công Giáo.
Nhưng phản ứng từ các nhà lãnh đạo tôn giáo khác hầu như chỉ là tích cực.
Cha Stilwell nói, “Đáng chú ý, trong tất cả các cuộc tiếp xúc của tôi, tôi chưa nghe thấy một bình luận tiêu cực nào. Tất cả họ đều thể hiện sự quan tâm lớn. Họ hơi lo lắng rằng có lẽ Đức Giáo Hoàng sẽ không gặp họ, và tính chất Công Giáo của sự kiện sẽ tràn ngập và sẽ không có sự chú ý nào dành cho các giáo phái khác, nhưng mặt khác, cảm giác chủ đạo giữa các cộng đồng tôn giáo là nhà nước có thể là thế tục, nhưng xã hội đó là tôn giáo, và có nhiều tôn giáo trong xã hội và họ cần được nhà nước tôn trọng”.
“Nhà nước không ưu đãi cho bất cứ tôn giáo cụ thể nào, nhưng nếu có một sự kiện tôn giáo lớn có tác động đến xã hội nói chung, thì rõ ràng các cơ cấu nhà nước ở đây là để phục vụ cộng đồng, và có thể, và nên hỗ trợ nó.”
Cha Stilwell nói rằng các nhà lãnh đạo tôn giáo ở Bồ Đào Nha hầu hết đều nhận ra rằng họ có nhiều lợi ích khi tham gia Ngày Giới trẻ Thế giới, thay vì ngồi bên lề.
“Họ đã theo dõi tất cả những điều này với sự thích thú. Rõ ràng, đó là một sự kiện Công Giáo, Giáo Hội Công Giáo đang tổ chức nó, và chính Đức Giáo Hoàng kêu gọi Tuổi trẻ cùng nhau, nhưng các tôn giáo khác, giáo phái khác, có cùng những thách thức với giới trẻ mà Giáo Hội Công Giáo có: Làm thế nào để bạn thúc đẩy những người trẻ tuổi? Làm thế nào, trong một bối cảnh rất thế tục hóa, bạn có thể giúp những người trẻ tuổi hiểu rằng tôn giáo là quan trọng đối với cuộc sống của họ và khuyến khích họ hiểu sâu hơn về đức tin của họ và thực hành nó?”
“Thực tế là hàng trăm ngàn người trẻ cùng nhau tham gia một sự kiện tôn giáo là đủ để thúc đẩy những người trẻ tuổi từ các giáo phái khác, những người sẽ cảm thấy rằng họ có thể quan tâm đến giáo phái và đức tin của chính họ, đồng thời cố gắng hiểu sâu hơn về tôn giáo của họ."
“Người Hồi giáo không muốn bỏ lỡ”
Khalid Jamal, phó chủ tịch Cộng đồng Hồi giáo Lisbon, cũng tích cực đối thoại liên tôn ở Bồ Đào Nha, và nhiệt tình với cơ hội liên tôn.
Ông nói với The Pillar, “Khi được tiết lộ rằng Bồ Đào Nha sẽ tổ chức Ngày Giới trẻ Thế giới, tôi là một trong những người đầu tiên đến nói chuyện với Đức Giám Mục Américo Aguiar vì tôi tin, cũng như cộng đồng, rằng với tư cách là những người Hồi giáo Bồ Đào Nha, chúng tôi không thể bỏ lỡ cơ hội tham gia một sự kiện tuyệt vời như vậy”.
Trên thực tế, Cộng đồng Hồi giáo Sunni đã đề nghị tiếp đón những người hành hương tại đền thờ Hồi giáo chính của Lisbon và dự kiến sẽ nhận được 50 người, mặc dù do kế hoạch thay đổi vào phút cuối nên những người hành hương cuối cùng đã được chuyển hướng đến nơi khác. Mặt khác, Trung tâm Văn hóa Shia Ismaili đang tổ chức một số sự kiện.
Mặc dù người ta có thể được tha thứ vì nghĩ rằng các cộng đồng thiểu số sẽ cảm thấy bị đe dọa bởi quy mô lớn của sự kiện Công Giáo này, Khalid Jamal nói rằng cảm xúc chính là sự nhiệt tình.
Ông giải thích, “Đây là sự kiện lớn nhất trong lịch sử của đất nước chúng ta, và điều đó làm tôi rất vui, bởi vì mọi người sẽ nói về Chúa ở quảng trường công cộng, và đó là điều mà tôi luôn bênh vực việc chúng ta nên làm. Những người trẻ tuổi đến Lisbon được đánh động bởi đức tin của họ, và điều đó truyền cảm hứng cho chúng tôi”.
Người lãnh đạo cộng đồng trẻ tuổi nói rằng ông biết một số người Hồi giáo sẽ làm tình nguyện viên trong Ngày Giới trẻ Thế giới, và những người khác sẽ tham gia vào các sự kiện khác nhau, ngay cả khi chỉ vì tò mò.
Ông tin rằng Ngày Giới trẻ Thế giới năm nay sẽ tập trung đặc biệt vào đối thoại liên tôn chính là trái anh đào trên mặt bánh ngọt.
“Chúng ta thường nói tuổi trẻ là tương lai của chúng ta nhưng hiếm khi cho họ cơ hội để họ được lắng nghe. Đây là một thông điệp tuyệt vời mà những người anh em Công Giáo của chúng ta, thông qua Đức Giáo Hoàng, đang mang lại cho thế giới và nhân loại. Đức Giáo Hoàng đã kêu gọi giới trẻ, và mặc dù đây là một sự kiện Kitô giáo, đặc biệt là Công Giáo, nhưng năm nay những người từ các niềm tin tôn giáo khác cũng cảm thấy được chào đón.
“Đức Gioan Phaolô II đã tạo ra Ngày Giới trẻ Thế giới và đó là một cơ hội tuyệt vời để những người trẻ tuổi suy gẫm về những gì họ quan tâm, và suy nghĩ về những gì tương lai sẽ dành cho họ. Tôi thường nói điều này, nhưng ý tôi không chỉ là một lời nói chua cay: Chúng ta có nhiều điểm chung hơn là những điểm chia rẽ chúng ta: tình huynh đệ, niềm tin vào một Thiên Chúa duy nhất, một người cha chung là Ápraham, và các giá trị phổ quát mà các tôn giáo của chúng ta đề cao”. Khalid Jamal cho biết tuổi trẻ Hồi giáo không muốn bị bỏ lỡ cơ hội này.
Phá vỡ rào cản
Nhiều nhân vật Thệ phản cũng đang tham gia Ngày Giới trẻ Thế giới. Giáo Hội Anh giáo, cả chi nhánh Bồ Đào Nha, Giáo Hội Lusitania và ban tuyên úy cho các tín đồ nói tiếng Anh, đang tổ chức các sự kiện và một mục sư truyền giáo người Bồ Đào Nha đã có sáng kiến tổ chức một buổi hòa nhạc đại kết tại sân vận động bóng đá lớn nhất của đất nước, nơi các cầu thủ và người quản lý sẽ có thể chia sẻ những câu chuyện đức tin của chính họ.
Mục sư António Rodrigues Pereira nói rằng điều thúc đẩy ông là có thể đưa những người trẻ đến gần Chúa Giêsu Kitô hơn, và ông bác bỏ các nhà lãnh đạo truyền giáo khác, những người có thái độ lạnh lùng hơn, nếu không muốn nói là thù địch công khai đối với cuộc đối thoại đại kết.
“Sẽ luôn có những người chỉ trích, nhưng vai trò của chúng ta với tư cách là Kitô hữu là làm bạn với mọi người, hoàn toàn tôn trọng sự khác biệt của chúng ta. Ai trong chúng ta, những người có tình yêu Kitô giáo, không thể sợ hãi khi ở cùng người khác. Chúng ta có bản sắc riêng của mình, nhưng chúng ta hòa đồng với mọi người, và tất cả chúng ta nên tham gia vào bất cứ sự kiện nào trong đó chúng ta có thể chia sẻ tình yêu của Chúa Kitô dành cho chúng ta và truyền giáo. Đó là vai trò của chúng ta, và đó là điều thúc đẩy tôi đóng một vai trò trong công cuộc truyền giáo này.”
Tất nhiên, tiếp xúc với các tôn giáo khác cũng có thể là một chủ đề nhạy cảm.
Nhiều người Công Giáo đến từ các quốc gia nơi họ là thiểu số bị áp bức, bị đối xử như công dân hạng hai. Tổ chức giáo hoàng Viện trợ các Giáo hội Thiếu thốn sẽ giới thiệu nhiều câu chuyện như vậy trong Ngày Giới trẻ Thế giới.
Thí dụ, đối với một số Kitô hữu, ý tưởng đến thăm một đền thờ Hồi giáo có thể không hấp dẫn lắm.
Nhưng về phần mình, Cha Stilwell tin rằng trải nghiệm này có thể tích cực.
“Tôi nghĩ điều đó sẽ cho họ thấy rằng bạn không cần phải chiến đấu với các giáo phái tôn giáo khác để khẳng định bản sắc của mình, có khả thể thiết lập tình bằng hữu giữa các cộng đồng. Chắc chắn sẽ có kết quả tốt nếu họ quay lại với ý tưởng đó.”
Khalid Jamal đồng tình.
“Tôi nghĩ điều đó thật tuyệt vời, và tôi không có vấn đề gì khi nói rằng người Hồi giáo ở các quốc gia khác có nhiều điều để học hỏi từ Bồ Đào Nha về vấn đề này, nơi mà tình bạn và sự đồng cảm hiện hữu giữa các nhà lãnh đạo tôn giáo đã tạo ra mối quan hệ giúp họ có cuộc đối thoại và thấu hiểu tốt đẹp hơn.”