70 năm cuộc đời Cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết: Bức tâm thư gửi cho hậu thế
Một nhà thần học đã nói: Thời gian quý như máu Chúa. Thời gian là điều kiện tất tu để mỗi người hoàn thiện mình, và Đức Giêsu cũng đã cứu chuộc con người trong thời gian. 40 năm linh mục và 70 năm cuộc đời không phải mốc giới để chúng ta dừng lại để tính sổ với đời, tính sổ với Chúa và với tha nhân… Nhưng là dừng lại để nhìn vào quá vãng, để kiểm thảo chính mình, để “ôn cố tri tân” và cũng để gửi lại cho hậu thế một “thông điệp”, tuy vắn vỏi, nhưng cũng chuyển tải nhiều ý nghĩa hữu ích, ngõ hầu khơi dậy sức sống tiềm tàng trong lòng một Giáo Hội trẻ đang có nhiều hứa hẹn tăng trưởng tốt đẹp. Kỷ niệm 40 năm lãnh nhận Hồng ân linh mục và cảm tạ Chúa trong suốt hành trình cuộc đời 70 năm, linh mục Phêrô Nguyễn Chí Thiết muốn gửi tới chúng ta những ước nguyện thầm kín đó.
Mặc dầu chưa bước sang xuân nhưng mưa xuân kèm với cái lạnh giá của những ngày tàn đông như gợi lại những tháng ngày xa xưa của 70 năm trước, khi đất nước đang trong thời buổi nghèo đói khổ cực và người dân phải sống trong cảnh lầm than của phận nghèo. Khung cảnh ấy dễ gợi một hoài niệm xa xăm trong miền ký ức của chúng ta. Và trong bầu khí ấy chúng ta được chiêm ngắm bức chân dung của một vị linh mục miệt mài say sưa không biết mệt mỏi cho công cuộc loan báo Tin Mừng. Đó cũng là dư âm, dư vị của Giáng Sinh: Chúa đến trong một đêm đông lạnh giá, sinh hạ trong máng cỏ nghèo hèn. Nhưng Đức Giêsu đã trở thành tâm điểm thu hút và lôi cuốn không biết bao nhiêu thế hệ từ cổ chí kim, từ đông sang tây, là cảm hứng bất tận cho bao bậc văn nhân thi sĩ và triết gia. Chúng ta đã thấy nhân loại phải mòn vô số bút và mệt vô số khối óc để nói về Con Người này. Hôm nay, những thời khắc cuối cùng của năm 2008, tại giáo xứ Bảo Nham lịch sử, chúng ta cũng chứng kiến được đoàn người đông đảo đội mưa rẽ gió đến chia sẻ niềm vui với cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết.
Đặc biệt thánh lễ có sự hiện diện và cùng đồng tế với cha Phêrô là cha Tổng đại diện FX Võ Thanh Tâm, cùng 24 linh mục trong và ngoài Giáo phận Vinh.
Mở đầu, Cha Hạt Phêrô Nguyễn Xuân Chính đọc lại sổ rửa tội cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết: Ngài sinh ngày 31/12/1938 tại xóm Trại, họ Bảo Nham. Cha mẹ là Phêrô và Maria Hiên. Rửa tội ngày 04/01/1939 tại nhà thờ Bảo Nham do cha Gioan Lạc, người đỡ đầu là ông Phaolô Quế.
Từ những dòng huyết lệ…
Nhìn lại cuộc đời của cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết chúng ta thấy được ý nghĩa của thời gian. Thời gian không chỉ đơn thuần là vòng quay vô tư của “con tạo xoay vần”, nhưng được mặc lấy chiều kích linh thánh, ở đó nước mắt được hòa cùng Hồng ân và tình thương Chúa đã chan đầy chuỗi thời gian của ngài.
Cũng ngày này 70 năm về trước, cha Phêrô được sinh ra trong một gia đình nghèo khó thuộc giáo họ Bảo Nham. Mới hai tuổi cậu Thiết đã mồ côi mẹ, phải về ở với ông bà ngoại tại giáo xứ Mỹ Dụ cho tới năm lên 7. Ông cụ Nguyễn Đình Hiên rời quê hương đi làm quản lý cho Nhà Chung tại giáo xứ Vạn Lộc, cậu Thiết phải đến ở với bố trong vòng 2 năm. Năm lên 9 cậu về giáo xứ Rú Đất ở với bà nội và chú Nhường để có thể dễ bề học hành, chuẩn bị thi vào trường tập Xuân Phong năm lên 11 tuổi. Vì thế, đối với cha Phêrô, câu ngạn ngữ “Một chốn đôi quê” được chuyển thành “Một chốn bốn quê”: Bảo Nham, Mỹ Dụ, Vạn Lộc và Rú Đất. Năm 1954, đất nước bị chia cắt làm hai miền theo hiệp định Giơnevơ, với ước vọng được tiến thêm lên nữa trên đường học vấn và tìm sự dấn thân phục vụ theo lý tưởng tu trì được trọn vẹn hơn, cậu Phêrô Nguyễn Chí Thiết đã phải vào Nam năm 16 tuổi. Mấy năm Trung học, từ 1955 đến 1960, Thầy Phêrô Nguyễn Chí Thiết đã qua các lớp tại các trường Tân Thành, Bảo Lộc; Trường Nguyễn Bá Tòng và Chủng Viện Pi-ô XII. Sau 6 năm miệt mài học tập và tu đức, Thầy Phêrô được Bề trên chọn làm giáo viên Trường Tiểu chủng viện Thánh Tự của giáo phận Vinh di cư tại Thủ Đức, rồi đi học Đại học Sài Gòn, đậu cử nhân Ban Triết. Và đúng 10 năm, kể từ ngày vào Nam, Thầy Phêrô được Đức Cha giáo phận Cần Thơ gọi và chọn đi học Trường Thánh bộ Truyền giáo tại Rome. Ngày 29/6/1968 Thầy Phêrô được chịu chức linh mục do tay Đức Hồng Y Agagianian - Hồng y Bộ trưởng Thánh bộ truyền giáo. Thật là một ngày trọng đại đáng ghi nhớ trong cuộc đời hoạt động của ngài. Chịu chức linh mục rồi, cha Phêrô còn tiếp tục đi học và đậu tiến sĩ thần học năm 1970, sau đó ngài hồi hương Việt Nam làm giáo sư triết học tại Đại chủng viện Vĩnh Long. Sau 4 năm làm giáo sư triết, cha Phêrô lại được Đức Cha Cần Thơ gửi đi học triết học Đông Á tại Đài Loan và 2 năm sau ngài sang Pháp, nhập giáo phận Versailles, làm giám quản cộng đoàn Đông Nam Á của địa phận này. Từ năm 1970, hằng năm ngài về thăm quê hương và phục vụ Giáo hội Việt Nam, đồng thời làm cầu nối giữa giáo phận Vinh quê nhà với giáo phận Versailles bên Pháp. Đáng ghi nhớ là năm 1997, Đức giám mục giáo phận Versailles đã sang thăm Giáo Hội Việt Nam, thăm giáo phận Vinh kết nghĩa và về tận chính quê hương Bảo Nham. Từ năm 2004, ngài sang Trung Quốc giúp dạy các Đại chủng viện. Hiện nay ngài là trưởng Ban từ vựng Công giáo Việt Nam – một ban rất quan trọng trong Ủy ban Giáo lý đức tin thuộc Hội Đồng Giám Mục Việt Nam. Đây là một công trình đòi hỏi sự dày công nghiên cứu nên phải mất nhiều năm nữa mới có thể hoàn thành. Hằng năm ngài về Việt Nam 6 tháng với danh nghĩa là “Quà tặng đức tin – Fidei donum” của giáo phận Versailles cho Giáo Hội Việt Nam.
Qua vài nét lịch sử của cha Phêrô chúng ta nhận thấy rõ ràng “Chúa đoái thương nâng đỡ những người phận nhỏ”. Từ cảnh nghèo nàn côi cút, Chúa đã nâng ngài lên hàng khanh tướng trong Vương quốc của Chúa. Phải nói lên niềm xác tin sâu xa rằng, nhờ ơn Đức Mẹ Lộ Đức Bảo Nham ngự trên núi Thánh và niềm tin vững chắc của ông bà tổ tiên như là di sản tinh thần vô giá – sự kiên vững trong đức tin như ngôi thánh đường bằng đá của giáo xứ Bảo Nham, mà cha Phêrô đã giữ được niềm tin Thánh đức của chức linh mục cao quý. Cha Phêrô được ơn phát triển khả năng truyền giáo, giữ vững sự tuân phục Hội Thánh kể từ ngày bước vào hàng giáo sỹ, thật là một nét son tô điểm nét đẹp thánh chức linh mục nơi cha Phêrô và thành quả đó có được là nhờ vào lời bầu cử đắc lực của Mẹ Lộ Đức Bảo Nham cũng như nhờ lời cầu nguyện của anh em bà con và giáo dân giáo xứ Bảo Nham quê hương thân yêu.
… Viết nên bức tâm thư
Trước khi bước vào Thánh lễ, cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết nói lời xác nhận về tính chân thực của những dòng lịch sử được cha quản hạt và vị đại diện Ban tổ chức gợi lại: Thật là cảm động, ngài nói, khi cha quản hạt và vị đại diện Hội đồng mục vụ giáo xứ gợi lại những chặng mốc của 70 năm cuộc đời và 40 năm đời sống linh mục của con. Đúng là, Tất cả là Hồng ân của Thiên Chúa. Hồng ân nối tiếp Hồng ân. Quả thực, đã từ bao nhiêu năm, mong đợi có được ngày hôm nay trở về với quê hương đất tổ, tìm lại cội nguồn, lá rụng về cội, uống nước nhớ nguồn, con đã từng mong ước có một ngày được trở về nơi chôn rau cắt rốn là tại nơi đây – xóm Trại, giáo họ Bảo Nham, giáo xứ Bảo Nham, giáo hạt Bảo Nham - cùng với bà con thân thuộc, những người đồng hương để cảm tạ ơn Trời, phúc lộc Thiên Chúa đã ban cho con, được sinh ra trong đời sống thể lý và nhất là đời sống ân sủng mà sổ bộ rửa tội còn ghi lại đó đậm nét. Tất cả những Hồng ân ấy làm cho con được toại nguyện, ngày hôm nay, về đây no lòng thỏa chí để cùng quý cha, quý các tu sỹ nam nữ, quý bà con thân thuộc cảm tạ Thiên Chúa, hướng lòng tri ân các bậc tổ tiên, ông bà cha mẹ đã sinh thành nên con, và những vị cùng làng xóm xứ sở đã cho con được thụ hưởng một gia tài thiêng liêng cao quý và vô cùng to lớn. Nhờ đó mà con tiến tới được ngày hôm nay. Cha Phêrô pha một chút khôi hài: Đáng lẽ con phải đợi đến ngày mừng thọ bát tuần và 50 năm linh mục nhưng sợ rằng sức người yếu đuối không vươn được tới đó nên xin phép được cử hành trước cho chắc ăn. Tiếng vỗ tay cắt quãng lời phát biểu của ngài. Ngài nói tiếp: Dầu biết rằng hôm nay gọi là “lễ vàng non” – vàng chưa đúng tuổi - nhưng cũng là bổn phận, bổn phận cao quý tỏ lòng biết hơn quý bà con thân thuộc, quý đồng hương…
Gợi lại những tháng ngày qua, những kỷ niệm đau buồn của cuộc đời: hai tuổi đã mồ côi mẹ, cảnh gà trống nuôi con, cha Phêrô trưởng thành thiếu nguồn sữa tình thương và sự nâng niu của mẹ. Nhưng bù lại là tình thương của Thiên Chúa nhân lành đã dẫn dắt ngài vượt qua bao gian khó. Khi nhắc lại điều này, trong cộng đoàn dân Chúa tham dự Thánh lễ hôm nay có nhiều ánh mắt hoen đỏ lệ nhòa: Đời tuôn nước mắt trời tuôn mưa!
Mặc cho mưa phùn gió bấc phả cái buốt lạnh vào mình, nhưng cộng đoàn dân Chúa vẫn nghiêm trang hướng về lễ đài để hiệp dâng Thánh lễ cầu cho cha Phêrô, cùng với ngài cảm tạ Hồng ân bao la của Chúa đã đổ xuống trên cuộc đời ngài trong chặng thời gian 70 năm qua và đặc biệt là 40 năm trong thánh chức linh mục. Ở cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng cha Phêrô vẫn là mẫu gương sáng ngời cho tinh thần ham mê học hỏi nghiên cứu. Chúng tôi được biết, hiện nay ngài đang tiếp tục theo học, nghiên cứu chữ Nôm – là tên gọi của cách viết biểu ý trong thời cổ đại và trung đại của tiếng Việt dựa trên những thành tố của chữ Hán. Khi đang ở và phục vụ tại Pháp, ngài đã đặt việc học lên hàng đầu. Cha Giuse Trần Thanh Hương, nhân chuyến đi chữa bệnh và tham quan nước Pháp cách đây gần hai chục năm, nhớ lại và kể cho chúng tôi nghe: Khi tôi sang Pháp được cha Phêrô giúp đỡ nhiều, có hôm nghỉ tại nhà ngài mà đến tận hai giờ sáng vẫn thấy ngài ngồi bên bàn học. Ngài thường nói, tôi sang đây cốt để học.
Cộng đoàn dân Chúa hy sinh đứng giữa mưa lạnh, vui vẻ say sưa lắng nghe và đón nhận từng lời chia sẻ của cha Tổng đại diện. Ngài nói đến giá trị của đời người - đặc biệt là cuộc đời của những bậc kỳ tài, đạo hạnh - không hệ nơi thời gian: giá trị của những bậc kỳ tài đâu phải đo bằng số năm tháng sống ở đời như lời nhà thơ Corneille người Pháp đã viết: "Aux âmes bien neés, la valeur n'attend pas le nombre des anneés". Và như Ngô Tất Tố viết trên Tao Đàn 1939 về Gia thế của ông vua phóng sự đất Bắc: “Đối với vũ trụ vô cùng vô tận, 28 tuổi với tám chín mươi tuổi không thể kể là ít với nhiều. Vì vậy, Trang Tử mới bảo Bành Tổ là yểu mà đứa trẻ con chết đẹn là thọ (Tử nhi bất vong giả thọ). Thọ hay yểu, không quan hệ với cái sống nhiều sống ít, nó quan hệ ở chỗ có gì để cho đời sau hay không. Xã hội chỉ thiếu những người làm nên công nghiệp, không thiếu những ông quan ăn nước thịt ép và bú sữa người. Ngoảnh lại mà xem, những hạng người đó đến nay còn có gì là di tích?! Ngạn ngữ Hy Lạp: Béo bụng không bao giờ đẻ ra óc tế nhị. Ngạn ngữ Nga: Người lương thiện không giàu”. Dẫu là “vàng non” nhưng là những thỏi vàng giá trị: Le Cathéchisme du Père Alexandre de Rhodes evec l’âme Vietnamienne (Luận án Tiến sĩ Thần học) và Từ vựng Công giáo Việt Nam (Công trình nghiên cứu của ngài) là những thỏi vàng ròng đáng trân quý hơn những ngọc ngà châu báu khác. 40 năm linh mục, một quãng thời gian theo Chúa và giữ được nét đẹp kiên trung với Giáo Hội không thể dễ. Thiếu chi người bỏ cuộc – bán đồ nhi phế. Cả Thánh Phêrô, viên đá tảng cho tòa nhà Giáo Hội cũng có những thăng trầm trong bước đường theo Thầy. Kinh Thánh chép lại những mẩu chuyện về sự thăng trầm đó của Ngài tại Tin Mừng Thánh Mat-thêu. Nơi chương 16, câu 17 đến câu 19 thì Thầy khen ngợi Phêrô: "Này anh Si-mon con ông Giô-na, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khoá Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy". Nhưng cũng nơi chương 17 câu 23, Thầy lại mắng Phêrô là đồ Sa-tan: "Sa-tan, lui lại đàng sau Thầy! Anh cản lối Thầy, vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên Chúa, mà là của loài người". Với người đời, với giáo dân – con chiên thì lại càng có nhiều khó khăn, thật làm sao có thể “uốn câu cho vừa miệng cá”. Người đời nói linh mục như một ông quan, họ nói sai, chắc họ nhìn thấy một chút ân huệ bổng lộc nào đó hơn dân nên với sánh ví như vậy. Ông quan chỉ là một người thừa lệnh thượng cấp để quản lý dân, quản lý những hành vi con người. Linh mục không phải thế, linh mục là một Kitô thứ hai. Thánh Gioan Kim Khẩu, cũng là nhà hùng biện, nhà thần học, đã phác vẽ chân dung và diễn tả sự cao cả của người linh mục nhưng không mảy may dành cho linh mục một chỗ nào để tự mãn, tự kiêu. Nhìn từ bản thân linh mục, con người ấy chẳng là gì cả – hư vô. Nhưng nhìn từ sứ mạng và ân huệ của Thiên Chúa ban cho, thì linh mục lại là “tất cả”:
“Hỡi linh mục, Ngài là ai?
Ngài không phải bởi Ngài, vì Ngài bởi hư vô.
Ngài không phải cho Ngài, vì Ngài là trung gian dẫn tới Thiên Chúa.
Ngài không thuộc về Ngài, vì Ngài phải sống cho một mình Thiên Chúa.
Ngài không phải là của Ngài, vì Ngài là tôi tớ của mọi người.
Ngài không phải là Ngài, vì Ngài là một Kitô hữu khác.
Thế thì Ngài là gì vậy? Chẳng là gì cả nhưng lại là tất cả!”
Hay như lời thơ của thi sĩ Lamartine:
Ngài đi để mang một ít hương thơm để xoa dịu đau khổ cho đời,
Mang đến cho thể xác con người một ít phương dược,
Cho tâm hồn con người niềm hy vọng,
Cho bệnh nhân một bí quyết,
Cho những người sắp lìa đời một lời vĩnh biệt,
Cho mỗi người một hơi thở,
Cho tất cả mọi người Lời của Thiên Chúa”.
Cha Phêrô của chúng ta quả đúng là người của muôn người. Ở Pháp ngài đã tận tình giúp đỡ những bà con Việt Nam chúng ta sang cư ngụ bên ấy, dù là đi học hay đi làm ăn. Ngài đã từng là hướng dẫn viên du lịch cho du khách viếng thăm Thánh Địa Giêrusalem.
Bốn mươi năm linh mục với 14.600 Thánh lễ được cha Phêrô tiến dâng lên Thiên Chúa mà vẫn giữ được tâm tình sốt mến, không bị nhàm chán của sự lặp đi lặp lại làm trơ lì tâm hồn là cả một Hồng ân Chúa ban cho cha Phêrô. Với cha Phêrô, chúng ta thấy, mỗi Thánh lễ ngài dâng lên Thiên Chúa như là Thánh lễ đầu đời của ngài, như Thánh lễ cuối cùng trước khi ngài từ giã cõi đời và như Thánh lễ mà cả cuộc đời ngài chỉ có một lần.
Lên hai tuổi, vòng tang trắng trùm lên đầu cha Phêrô và thế là cả một đời mồ côi mẹ, sống thiếu vòng tay âu yếm, thiếu sự nâng niu của mẹ cho những bước đi đầu đời. Hôm nay, nhắc lại những kỷ niệm đó, lòng ai không trào dâng nỗi nghẹn ngào xúc động?! Đường vinh quang được dệt nên từ những gian lao thử thách, những trải nghiệm trong dòng đời bôn ba tha phương nơi xứ người. Trở về nơi chôn nhau cắt rốn trong ngày vui này ôn lại quãng đời 70 năm qua, như một món quà vô giá gói trọn những tâm tình về cuộc đời tận hiến, cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết gửi tới thế hệ trẻ chúng ta, những ai đang và sẽ nuôi ước vọng dâng mình cho Chúa giữa thời đại hôm nay...
Một nhà thần học đã nói: Thời gian quý như máu Chúa. Thời gian là điều kiện tất tu để mỗi người hoàn thiện mình, và Đức Giêsu cũng đã cứu chuộc con người trong thời gian. 40 năm linh mục và 70 năm cuộc đời không phải mốc giới để chúng ta dừng lại để tính sổ với đời, tính sổ với Chúa và với tha nhân… Nhưng là dừng lại để nhìn vào quá vãng, để kiểm thảo chính mình, để “ôn cố tri tân” và cũng để gửi lại cho hậu thế một “thông điệp”, tuy vắn vỏi, nhưng cũng chuyển tải nhiều ý nghĩa hữu ích, ngõ hầu khơi dậy sức sống tiềm tàng trong lòng một Giáo Hội trẻ đang có nhiều hứa hẹn tăng trưởng tốt đẹp. Kỷ niệm 40 năm lãnh nhận Hồng ân linh mục và cảm tạ Chúa trong suốt hành trình cuộc đời 70 năm, linh mục Phêrô Nguyễn Chí Thiết muốn gửi tới chúng ta những ước nguyện thầm kín đó.
Mặc dầu chưa bước sang xuân nhưng mưa xuân kèm với cái lạnh giá của những ngày tàn đông như gợi lại những tháng ngày xa xưa của 70 năm trước, khi đất nước đang trong thời buổi nghèo đói khổ cực và người dân phải sống trong cảnh lầm than của phận nghèo. Khung cảnh ấy dễ gợi một hoài niệm xa xăm trong miền ký ức của chúng ta. Và trong bầu khí ấy chúng ta được chiêm ngắm bức chân dung của một vị linh mục miệt mài say sưa không biết mệt mỏi cho công cuộc loan báo Tin Mừng. Đó cũng là dư âm, dư vị của Giáng Sinh: Chúa đến trong một đêm đông lạnh giá, sinh hạ trong máng cỏ nghèo hèn. Nhưng Đức Giêsu đã trở thành tâm điểm thu hút và lôi cuốn không biết bao nhiêu thế hệ từ cổ chí kim, từ đông sang tây, là cảm hứng bất tận cho bao bậc văn nhân thi sĩ và triết gia. Chúng ta đã thấy nhân loại phải mòn vô số bút và mệt vô số khối óc để nói về Con Người này. Hôm nay, những thời khắc cuối cùng của năm 2008, tại giáo xứ Bảo Nham lịch sử, chúng ta cũng chứng kiến được đoàn người đông đảo đội mưa rẽ gió đến chia sẻ niềm vui với cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết.
Đặc biệt thánh lễ có sự hiện diện và cùng đồng tế với cha Phêrô là cha Tổng đại diện FX Võ Thanh Tâm, cùng 24 linh mục trong và ngoài Giáo phận Vinh.
Mở đầu, Cha Hạt Phêrô Nguyễn Xuân Chính đọc lại sổ rửa tội cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết: Ngài sinh ngày 31/12/1938 tại xóm Trại, họ Bảo Nham. Cha mẹ là Phêrô và Maria Hiên. Rửa tội ngày 04/01/1939 tại nhà thờ Bảo Nham do cha Gioan Lạc, người đỡ đầu là ông Phaolô Quế.
Từ những dòng huyết lệ…
Nhìn lại cuộc đời của cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết chúng ta thấy được ý nghĩa của thời gian. Thời gian không chỉ đơn thuần là vòng quay vô tư của “con tạo xoay vần”, nhưng được mặc lấy chiều kích linh thánh, ở đó nước mắt được hòa cùng Hồng ân và tình thương Chúa đã chan đầy chuỗi thời gian của ngài.
Cũng ngày này 70 năm về trước, cha Phêrô được sinh ra trong một gia đình nghèo khó thuộc giáo họ Bảo Nham. Mới hai tuổi cậu Thiết đã mồ côi mẹ, phải về ở với ông bà ngoại tại giáo xứ Mỹ Dụ cho tới năm lên 7. Ông cụ Nguyễn Đình Hiên rời quê hương đi làm quản lý cho Nhà Chung tại giáo xứ Vạn Lộc, cậu Thiết phải đến ở với bố trong vòng 2 năm. Năm lên 9 cậu về giáo xứ Rú Đất ở với bà nội và chú Nhường để có thể dễ bề học hành, chuẩn bị thi vào trường tập Xuân Phong năm lên 11 tuổi. Vì thế, đối với cha Phêrô, câu ngạn ngữ “Một chốn đôi quê” được chuyển thành “Một chốn bốn quê”: Bảo Nham, Mỹ Dụ, Vạn Lộc và Rú Đất. Năm 1954, đất nước bị chia cắt làm hai miền theo hiệp định Giơnevơ, với ước vọng được tiến thêm lên nữa trên đường học vấn và tìm sự dấn thân phục vụ theo lý tưởng tu trì được trọn vẹn hơn, cậu Phêrô Nguyễn Chí Thiết đã phải vào Nam năm 16 tuổi. Mấy năm Trung học, từ 1955 đến 1960, Thầy Phêrô Nguyễn Chí Thiết đã qua các lớp tại các trường Tân Thành, Bảo Lộc; Trường Nguyễn Bá Tòng và Chủng Viện Pi-ô XII. Sau 6 năm miệt mài học tập và tu đức, Thầy Phêrô được Bề trên chọn làm giáo viên Trường Tiểu chủng viện Thánh Tự của giáo phận Vinh di cư tại Thủ Đức, rồi đi học Đại học Sài Gòn, đậu cử nhân Ban Triết. Và đúng 10 năm, kể từ ngày vào Nam, Thầy Phêrô được Đức Cha giáo phận Cần Thơ gọi và chọn đi học Trường Thánh bộ Truyền giáo tại Rome. Ngày 29/6/1968 Thầy Phêrô được chịu chức linh mục do tay Đức Hồng Y Agagianian - Hồng y Bộ trưởng Thánh bộ truyền giáo. Thật là một ngày trọng đại đáng ghi nhớ trong cuộc đời hoạt động của ngài. Chịu chức linh mục rồi, cha Phêrô còn tiếp tục đi học và đậu tiến sĩ thần học năm 1970, sau đó ngài hồi hương Việt Nam làm giáo sư triết học tại Đại chủng viện Vĩnh Long. Sau 4 năm làm giáo sư triết, cha Phêrô lại được Đức Cha Cần Thơ gửi đi học triết học Đông Á tại Đài Loan và 2 năm sau ngài sang Pháp, nhập giáo phận Versailles, làm giám quản cộng đoàn Đông Nam Á của địa phận này. Từ năm 1970, hằng năm ngài về thăm quê hương và phục vụ Giáo hội Việt Nam, đồng thời làm cầu nối giữa giáo phận Vinh quê nhà với giáo phận Versailles bên Pháp. Đáng ghi nhớ là năm 1997, Đức giám mục giáo phận Versailles đã sang thăm Giáo Hội Việt Nam, thăm giáo phận Vinh kết nghĩa và về tận chính quê hương Bảo Nham. Từ năm 2004, ngài sang Trung Quốc giúp dạy các Đại chủng viện. Hiện nay ngài là trưởng Ban từ vựng Công giáo Việt Nam – một ban rất quan trọng trong Ủy ban Giáo lý đức tin thuộc Hội Đồng Giám Mục Việt Nam. Đây là một công trình đòi hỏi sự dày công nghiên cứu nên phải mất nhiều năm nữa mới có thể hoàn thành. Hằng năm ngài về Việt Nam 6 tháng với danh nghĩa là “Quà tặng đức tin – Fidei donum” của giáo phận Versailles cho Giáo Hội Việt Nam.
Qua vài nét lịch sử của cha Phêrô chúng ta nhận thấy rõ ràng “Chúa đoái thương nâng đỡ những người phận nhỏ”. Từ cảnh nghèo nàn côi cút, Chúa đã nâng ngài lên hàng khanh tướng trong Vương quốc của Chúa. Phải nói lên niềm xác tin sâu xa rằng, nhờ ơn Đức Mẹ Lộ Đức Bảo Nham ngự trên núi Thánh và niềm tin vững chắc của ông bà tổ tiên như là di sản tinh thần vô giá – sự kiên vững trong đức tin như ngôi thánh đường bằng đá của giáo xứ Bảo Nham, mà cha Phêrô đã giữ được niềm tin Thánh đức của chức linh mục cao quý. Cha Phêrô được ơn phát triển khả năng truyền giáo, giữ vững sự tuân phục Hội Thánh kể từ ngày bước vào hàng giáo sỹ, thật là một nét son tô điểm nét đẹp thánh chức linh mục nơi cha Phêrô và thành quả đó có được là nhờ vào lời bầu cử đắc lực của Mẹ Lộ Đức Bảo Nham cũng như nhờ lời cầu nguyện của anh em bà con và giáo dân giáo xứ Bảo Nham quê hương thân yêu.
… Viết nên bức tâm thư
Trước khi bước vào Thánh lễ, cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết nói lời xác nhận về tính chân thực của những dòng lịch sử được cha quản hạt và vị đại diện Ban tổ chức gợi lại: Thật là cảm động, ngài nói, khi cha quản hạt và vị đại diện Hội đồng mục vụ giáo xứ gợi lại những chặng mốc của 70 năm cuộc đời và 40 năm đời sống linh mục của con. Đúng là, Tất cả là Hồng ân của Thiên Chúa. Hồng ân nối tiếp Hồng ân. Quả thực, đã từ bao nhiêu năm, mong đợi có được ngày hôm nay trở về với quê hương đất tổ, tìm lại cội nguồn, lá rụng về cội, uống nước nhớ nguồn, con đã từng mong ước có một ngày được trở về nơi chôn rau cắt rốn là tại nơi đây – xóm Trại, giáo họ Bảo Nham, giáo xứ Bảo Nham, giáo hạt Bảo Nham - cùng với bà con thân thuộc, những người đồng hương để cảm tạ ơn Trời, phúc lộc Thiên Chúa đã ban cho con, được sinh ra trong đời sống thể lý và nhất là đời sống ân sủng mà sổ bộ rửa tội còn ghi lại đó đậm nét. Tất cả những Hồng ân ấy làm cho con được toại nguyện, ngày hôm nay, về đây no lòng thỏa chí để cùng quý cha, quý các tu sỹ nam nữ, quý bà con thân thuộc cảm tạ Thiên Chúa, hướng lòng tri ân các bậc tổ tiên, ông bà cha mẹ đã sinh thành nên con, và những vị cùng làng xóm xứ sở đã cho con được thụ hưởng một gia tài thiêng liêng cao quý và vô cùng to lớn. Nhờ đó mà con tiến tới được ngày hôm nay. Cha Phêrô pha một chút khôi hài: Đáng lẽ con phải đợi đến ngày mừng thọ bát tuần và 50 năm linh mục nhưng sợ rằng sức người yếu đuối không vươn được tới đó nên xin phép được cử hành trước cho chắc ăn. Tiếng vỗ tay cắt quãng lời phát biểu của ngài. Ngài nói tiếp: Dầu biết rằng hôm nay gọi là “lễ vàng non” – vàng chưa đúng tuổi - nhưng cũng là bổn phận, bổn phận cao quý tỏ lòng biết hơn quý bà con thân thuộc, quý đồng hương…
Gợi lại những tháng ngày qua, những kỷ niệm đau buồn của cuộc đời: hai tuổi đã mồ côi mẹ, cảnh gà trống nuôi con, cha Phêrô trưởng thành thiếu nguồn sữa tình thương và sự nâng niu của mẹ. Nhưng bù lại là tình thương của Thiên Chúa nhân lành đã dẫn dắt ngài vượt qua bao gian khó. Khi nhắc lại điều này, trong cộng đoàn dân Chúa tham dự Thánh lễ hôm nay có nhiều ánh mắt hoen đỏ lệ nhòa: Đời tuôn nước mắt trời tuôn mưa!
Mặc cho mưa phùn gió bấc phả cái buốt lạnh vào mình, nhưng cộng đoàn dân Chúa vẫn nghiêm trang hướng về lễ đài để hiệp dâng Thánh lễ cầu cho cha Phêrô, cùng với ngài cảm tạ Hồng ân bao la của Chúa đã đổ xuống trên cuộc đời ngài trong chặng thời gian 70 năm qua và đặc biệt là 40 năm trong thánh chức linh mục. Ở cái tuổi xưa nay hiếm, nhưng cha Phêrô vẫn là mẫu gương sáng ngời cho tinh thần ham mê học hỏi nghiên cứu. Chúng tôi được biết, hiện nay ngài đang tiếp tục theo học, nghiên cứu chữ Nôm – là tên gọi của cách viết biểu ý trong thời cổ đại và trung đại của tiếng Việt dựa trên những thành tố của chữ Hán. Khi đang ở và phục vụ tại Pháp, ngài đã đặt việc học lên hàng đầu. Cha Giuse Trần Thanh Hương, nhân chuyến đi chữa bệnh và tham quan nước Pháp cách đây gần hai chục năm, nhớ lại và kể cho chúng tôi nghe: Khi tôi sang Pháp được cha Phêrô giúp đỡ nhiều, có hôm nghỉ tại nhà ngài mà đến tận hai giờ sáng vẫn thấy ngài ngồi bên bàn học. Ngài thường nói, tôi sang đây cốt để học.
Cộng đoàn dân Chúa hy sinh đứng giữa mưa lạnh, vui vẻ say sưa lắng nghe và đón nhận từng lời chia sẻ của cha Tổng đại diện. Ngài nói đến giá trị của đời người - đặc biệt là cuộc đời của những bậc kỳ tài, đạo hạnh - không hệ nơi thời gian: giá trị của những bậc kỳ tài đâu phải đo bằng số năm tháng sống ở đời như lời nhà thơ Corneille người Pháp đã viết: "Aux âmes bien neés, la valeur n'attend pas le nombre des anneés". Và như Ngô Tất Tố viết trên Tao Đàn 1939 về Gia thế của ông vua phóng sự đất Bắc: “Đối với vũ trụ vô cùng vô tận, 28 tuổi với tám chín mươi tuổi không thể kể là ít với nhiều. Vì vậy, Trang Tử mới bảo Bành Tổ là yểu mà đứa trẻ con chết đẹn là thọ (Tử nhi bất vong giả thọ). Thọ hay yểu, không quan hệ với cái sống nhiều sống ít, nó quan hệ ở chỗ có gì để cho đời sau hay không. Xã hội chỉ thiếu những người làm nên công nghiệp, không thiếu những ông quan ăn nước thịt ép và bú sữa người. Ngoảnh lại mà xem, những hạng người đó đến nay còn có gì là di tích?! Ngạn ngữ Hy Lạp: Béo bụng không bao giờ đẻ ra óc tế nhị. Ngạn ngữ Nga: Người lương thiện không giàu”. Dẫu là “vàng non” nhưng là những thỏi vàng giá trị: Le Cathéchisme du Père Alexandre de Rhodes evec l’âme Vietnamienne (Luận án Tiến sĩ Thần học) và Từ vựng Công giáo Việt Nam (Công trình nghiên cứu của ngài) là những thỏi vàng ròng đáng trân quý hơn những ngọc ngà châu báu khác. 40 năm linh mục, một quãng thời gian theo Chúa và giữ được nét đẹp kiên trung với Giáo Hội không thể dễ. Thiếu chi người bỏ cuộc – bán đồ nhi phế. Cả Thánh Phêrô, viên đá tảng cho tòa nhà Giáo Hội cũng có những thăng trầm trong bước đường theo Thầy. Kinh Thánh chép lại những mẩu chuyện về sự thăng trầm đó của Ngài tại Tin Mừng Thánh Mat-thêu. Nơi chương 16, câu 17 đến câu 19 thì Thầy khen ngợi Phêrô: "Này anh Si-mon con ông Giô-na, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khoá Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy". Nhưng cũng nơi chương 17 câu 23, Thầy lại mắng Phêrô là đồ Sa-tan: "Sa-tan, lui lại đàng sau Thầy! Anh cản lối Thầy, vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên Chúa, mà là của loài người". Với người đời, với giáo dân – con chiên thì lại càng có nhiều khó khăn, thật làm sao có thể “uốn câu cho vừa miệng cá”. Người đời nói linh mục như một ông quan, họ nói sai, chắc họ nhìn thấy một chút ân huệ bổng lộc nào đó hơn dân nên với sánh ví như vậy. Ông quan chỉ là một người thừa lệnh thượng cấp để quản lý dân, quản lý những hành vi con người. Linh mục không phải thế, linh mục là một Kitô thứ hai. Thánh Gioan Kim Khẩu, cũng là nhà hùng biện, nhà thần học, đã phác vẽ chân dung và diễn tả sự cao cả của người linh mục nhưng không mảy may dành cho linh mục một chỗ nào để tự mãn, tự kiêu. Nhìn từ bản thân linh mục, con người ấy chẳng là gì cả – hư vô. Nhưng nhìn từ sứ mạng và ân huệ của Thiên Chúa ban cho, thì linh mục lại là “tất cả”:
“Hỡi linh mục, Ngài là ai?
Ngài không phải bởi Ngài, vì Ngài bởi hư vô.
Ngài không phải cho Ngài, vì Ngài là trung gian dẫn tới Thiên Chúa.
Ngài không thuộc về Ngài, vì Ngài phải sống cho một mình Thiên Chúa.
Ngài không phải là của Ngài, vì Ngài là tôi tớ của mọi người.
Ngài không phải là Ngài, vì Ngài là một Kitô hữu khác.
Thế thì Ngài là gì vậy? Chẳng là gì cả nhưng lại là tất cả!”
Hay như lời thơ của thi sĩ Lamartine:
Ngài đi để mang một ít hương thơm để xoa dịu đau khổ cho đời,
Mang đến cho thể xác con người một ít phương dược,
Cho tâm hồn con người niềm hy vọng,
Cho bệnh nhân một bí quyết,
Cho những người sắp lìa đời một lời vĩnh biệt,
Cho mỗi người một hơi thở,
Cho tất cả mọi người Lời của Thiên Chúa”.
Cha Phêrô của chúng ta quả đúng là người của muôn người. Ở Pháp ngài đã tận tình giúp đỡ những bà con Việt Nam chúng ta sang cư ngụ bên ấy, dù là đi học hay đi làm ăn. Ngài đã từng là hướng dẫn viên du lịch cho du khách viếng thăm Thánh Địa Giêrusalem.
Bốn mươi năm linh mục với 14.600 Thánh lễ được cha Phêrô tiến dâng lên Thiên Chúa mà vẫn giữ được tâm tình sốt mến, không bị nhàm chán của sự lặp đi lặp lại làm trơ lì tâm hồn là cả một Hồng ân Chúa ban cho cha Phêrô. Với cha Phêrô, chúng ta thấy, mỗi Thánh lễ ngài dâng lên Thiên Chúa như là Thánh lễ đầu đời của ngài, như Thánh lễ cuối cùng trước khi ngài từ giã cõi đời và như Thánh lễ mà cả cuộc đời ngài chỉ có một lần.
Lên hai tuổi, vòng tang trắng trùm lên đầu cha Phêrô và thế là cả một đời mồ côi mẹ, sống thiếu vòng tay âu yếm, thiếu sự nâng niu của mẹ cho những bước đi đầu đời. Hôm nay, nhắc lại những kỷ niệm đó, lòng ai không trào dâng nỗi nghẹn ngào xúc động?! Đường vinh quang được dệt nên từ những gian lao thử thách, những trải nghiệm trong dòng đời bôn ba tha phương nơi xứ người. Trở về nơi chôn nhau cắt rốn trong ngày vui này ôn lại quãng đời 70 năm qua, như một món quà vô giá gói trọn những tâm tình về cuộc đời tận hiến, cha Phêrô Nguyễn Chí Thiết gửi tới thế hệ trẻ chúng ta, những ai đang và sẽ nuôi ước vọng dâng mình cho Chúa giữa thời đại hôm nay...