Tiến sĩ George Weigel là thành viên cao cấp của Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công cộng Washington, và là người viết tiểu sử Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Nhân dịp ra mắt cuốn sách “Jesuit At Large: Essays and Reviews of Paul V. Mankowski, SJ” nghĩa là “Dòng Tên Tổng Lược: Những Bài Khảo Luận Và Phê Bình Của Paul V. Mankowski, SJ”, trên tờ First Things, ông có bài viết nhan đề “The Mighty Pen Of Father Paul Mankowski, S.J.”, hay “Ngòi Bút Mạnh Mẽ Của Linh Mục Dòng Tên Paul Mankowski”.
Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Vào mùa hè trước khi Công đồng Vatican II khai mạc, Thánh Giáo Hoàng Gioan XXIII đã gặp gỡ Đức Hồng Y Léon-Joseph Suenens tại dinh thự mùa hè của Giáo Hoàng tại Castel Gandolfo. “Tôi biết phần của tôi trong Công Đồng sẽ như thế nào,” Đức Giáo Hoàng nói với vị Tổng Giám Mục người Bỉ. “Tôi sẽ phải chịu đựng.” Đức Giáo Hoàng Gioan là người đã biết trước, và không chỉ vì những tuần lễ khai mạc của Công đồng sẽ gây tranh cãi; không lâu trước khi Công đồng Vatican II bắt đầu công việc, vị Giáo Hoàng được chẩn đoán mắc căn bệnh ung thư đau đớn sẽ giết chết ngài trong vòng chưa đầy một năm.
Khi Paul Mankowski, đang hoàn thành sự nghiệp đại học xuất sắc tại Đại học Chicago và đang mong đợi các nghiên cứu sau đại học và một cuộc sống hôn nhân viên mãn, bất ngờ anh nhận được lời kêu gọi từ Đấng Tối Cao từ bỏ kế hoạch của mình và gia nhập Dòng Tên, tôi không nghĩ anh ấy đã tưởng tượng rằng vai trò của mình trong Dòng Tên sẽ là phải chịu đựng: trong, vì, và cho cộng đồng mà anh đã trải qua 44 năm với tư cách là tập sinh, linh mục, học giả, và là dấu chỉ mâu thuẫn. Người đàn ông đã trở thành Cha Mankowski, SJ, rất cứng rắn, và là một cựu võ sĩ quyền anh, cha ấy biết rõ cách chịu đòn. Nhưng ngài không phải là một kẻ thích thú với những đau đớn, và ngài không cố ý tìm kiếm sự đau khổ. Nó đến với ngài, và ngài đã chịu đựng nó, vì cùng một lý do mà Đức Gioan XXIII đã chấp nhận đau khổ của mình: Đó là vì lợi ích của một điều tốt đẹp hơn và một vinh quang lớn hơn - vinh quang của Thiên Chúa.
Cái chết của Cha Mankowski vào tháng 9 năm 2020 là một nỗi kinh hoàng không lường trước được sau một năm chịu nhiều đòn đau. Chúng tôi đã nói chuyện qua điện thoại và trao đổi qua e-mail với mức độ thường xuyên đã đánh dấu tình bạn của chúng tôi trong ba thập kỷ; Tôi và bất kỳ người bạn nào khác của ngài đều không lường trước được rằng, khi Cha Paul Mankowski, 66 tuổi, ngồi vào ghế nha sĩ vào ngày 3 tháng 9 năm 2020, ngài sẽ ngã quỵ vì chứng phình động mạch não. Vài ngày sau, vẫn chưa thể hiểu được sao cha ấy đã ra đi một cách đột ngột như vậy, một suy nghĩ nảy ra trong tôi: Một số bài viết của Cha Mankowski nên được tập hợp lại thành một tuyển tập để những người khác có thể biết về tác giả đầy linh hứng này, cái nhìn sâu sắc, và không kém phần hóm hỉnh của ngài. Những người bạn của tôi tại nhà xuất bản Ignatius cũng đồng ý như vậy. Và nhờ công việc tốt của họ, Jesuit at Large: Essays and Reviews của Paul V. Mankowski, SJ mới được xuất bản cùng với phần giới thiệu tiểu sử của tôi.
Một số bài tiểu luận được sưu tầm đưa chúng ta đi sâu vào các cuộc chiến phụng vụ, đáng tiếc, đã một lần nữa bùng lên trong Giáo Hội. Là một nhà kinh điển được đào tạo, người hiểu rõ một số bản dịch các bản văn Thánh lễ sang tiếng địa phương tệ hại như thế nào, Cha Paul Mankowski đã cử hành cả hai hình thức của Nghi thức Rôma với lòng tôn kính và hân hoan. Ngài cũng có thể nói rõ tại sao vị linh mục cử hành lại là người tôi tớ cho phụng vụ, chứ không phải chủ nhân của nó — và tại sao thứ phụng vụ tự biên tự diễn lại là một hành vi xúc phạm đến Thiên Chúa và là một thực hành đáng ghét và cao ngạo trong chủ nghĩa giáo sĩ.
Có lẽ chỉ có Cha Paul Mankowski mới có thể giải thích sự bất đồng chính kiến với thông điệp Humanae Vitae – Sự Sống Con Người - và giáo huấn của thông điệp ấy về các phương tiện phù hợp luân lý để điều hoà sinh sản trong hôn nhân đã làm băng hoại đời sống thánh hiến của những người không kết hôn. Và không ai có thể xiên lại với nhau những ngớ ngẩn của các phường hội trí thức đương thời như Cha Mankowski. Một trong những bài luận trong Jesuit at Large, “Điều tôi thấy ở Học viện Tôn giáo Hoa Kỳ”, vừa mang tính hài hước vừa là một cuộc mổ xẻ khoa học về đời sống trí thức ngày nay, được viết nhiều thập kỷ trước khi “woke” – “thức tỉnh” - trở thành một phần của từ vựng quốc gia.
Là một nhà phê bình sách, Cha Paul Mankowski không có đồng nghiệp: khi được thông tin sâu sắc về chủ đề của một cuốn sách nhất định (cho dù là tiểu sử văn học hoặc phân tích Kinh Qur'an, một cuốn tiểu thuyết ngớ ngẩn của Norman Mailer hoặc một nghiên cứu khoác lác về Chúa Giêsu của AN Wilson); ngài viết vô cùng dí dỏm; và với một văn phong tạo nên sự khác biệt. Trong bài đánh giá về Evelyn Waugh: A Life Revisited của Philip Eade, ngài đã viết rằng “trong độ tuổi từ mười lăm đến mười bảy, [Waugh] đã có được khả năng thông thạo văn xuôi tiếng Anh gần như thành thục một cách kỳ lạ [và] trong suốt quãng đời còn lại của mình, ông có hết mọi thứ chỉ thiếu khả năng viết một câu nhàm chán”. Tôi không biết ngài có được kỹ năng này ở độ tuổi nào, nhưng điều tương tự có thể nói về Cha Paul Mankowski, người có những câu nói vừa lấp lánh vừa hướng đạo.
Cha Mankowski sẽ còn đạt được nhiều hơn thế nữa nếu các bề trên của ngài không ngăn cản ngài xuất bản trong nhiều năm. Quyết định đó đã tước đi một trong những cây bút mạnh mẽ nhất của thế giới Công Giáo nói tiếng Anh. Tôi hy vọng rằng Jesuit at Large sẽ giúp nhiều người trong số những người bị tước đoạt như vậy khám phá ra một trong những linh hồn sáng chói nhất và những người con cao quý nhất của Giáo Hội Hoa Kỳ, vào ngày kỷ niệm đầu tiên ngài qua đời trong Chúa Giêsu Kitô.
Source:First Things