Hình ảnh sự khôn ngoan

Xưa nay khi chúc mừng ai, nhất là cho những bậc vị vọng trong đạo đời, những người có trách nhiệm đứng đầu cơ quan điều hành quản trị, thường luôn có lời cầu chúc có được “sự khôn ngoan.”

Nhưng thế nào là sự khôn ngoan?

Định nghĩa về khôn ngoan được nhìn theo nhiều khía cạnh văn hóa, triết học, tôn giáo…

Nhưng có một điều ai cũng được Trời cao ban cho sự khôn ngoan cùng khác biệt nơi mỗi người. Đó là khả năng, hay còn nôm na gọi là nghệ thuật hành xử trong đời sống mang đến gía trị cao qúi, quyết định đúng sự việc cùng đúng lúc.

Điều này con người chúng ta đã có nhiều kinh nghiệm sống trải qua, những khi bỏ lỡ cơ hội thuận tiện cùng không nhận ra sự gì đúng cùng quan trọng trong đời sống đã đến. Hậu qủa là làm tức bực mình cùng mất thời giờ, hoặc phải chờ đợi hoặc phải làm lại từ khởi đầu.

Nhận ra điều trong khoảnh khắc (timing) là đúng cùng quan trọng, đó là sự khôn ngoan.

Nhưng làm sao nhận được sự khôn ngoan?

Khi mới chào đời, con người chúng ta không được nói về điều này. Còn thơ bé con người hành xử theo bản năng nhu cầu phản ứng của cơ thể. Trẻ thơ theo cảm quan cách đơn giản nhận ra điều gì quan hệ thôi: đòi uống khi khát nước, đòi ăn lúc đói, nhắm mắt ngủ lúc mệt.

Theo bản năng trẻ thơ nhận ra những người gần gũi mình và quan trọng cho mình có ở bên cạnh gần mình không, có thể có được họ không. Vì thế trẻ thơ có hành động hồn nhiên bộc phát là nhìn và kêu la, hay nhìn làm theo bắt chước người khác.

Với thời gian thân xác lớn lên thêm, cùng tâm trí phát triển đến tuổi đi học, trẻ em bạn trẻ được cắt nghĩa thêm cho hiểu biết rõ hơn. Điều này đúng. Nhưng cũng có những điều khác ít đúng hơn.

Vì thế đặt ra thắc mắc: Thế nào là sự đúng đắn?

Và con người bắt đầu suy nghĩ thử nghiệm cùng với cả sai nhầm để tìm ra câu trả lời. Thông thường là đúng, nhưng đôi khi cũng ít kém hơn. Đôi khi cũng có kết qủa đúng, nhưng chỉ sau đó mới nhận ra. Và đôi khi cũng đúng nhiều hơn là những gì được nói chỉ dẫn cho trước đó.

Với thời gian càng lớn khôn đi vào đời sống, con người nhận ra sự quan trọng với người này, nhưng bỗng chốc lại không còn quan trọng nữa, hay còn điều khác đúng hơn. Đời sống trong thế giới và luật lệ thay đổi từng đơn vị chi tiết.

Như thế con người nhận ra rằng sự khôn ngoan không là một lý thuyết cao vời, nhưng là điều gì trong đời sống thực tế. Dẫu vậy, thông thường chúng ta lại không gọi đó là sự khôn ngoan.

Sự khôn ngoan là khả năng, là ân đức món qùa tặng được ban cho, và con người có thể lãnh nhận được qua cầu nguyện xin ơn, như Vua Salomon đã làm ngay từ lúc bắt đầu lên ngôi vua trị vì:

“ Xin ban cho tôi tớ Chúa đây, một tâm hồn biết lắng nghe, để cai trị dân Chúa và phân biệt phải trái; chẳng vậy, nào ai có đủ sức cai trị dân Chúa, một dân quan trọng như thế? "10 Chúa hài lòng vì vua Sa-lô-môn đã xin điều đó.11 Thiên Chúa phán với vua: "Bởi vì ngươi đã xin điều đó, ngươi đã không xin cho được sống lâu, hay được của cải, cũng không xin cho kẻ thù ngươi phải chết, nhưng đã xin cho được tài phân biệt để xét xử,12 thì này, Ta làm theo như lời ngươi: Ta ban cho ngươi một tâm hồn khôn ngoan minh mẫn, đến nỗi trước ngươi, chẳng một ai sánh bằng, và sau ngươi, cũng chẳng có ai bì kịp”( 1 Sách Các Vua, 3,9-12).

Nhưng tại sao lại cần phải cầu nguyện xin sự khôn ngoan?

Thiên Chúa, Đấng Tạo Hoá càn khôn, đã tạo dựng vũ trụ cùng con người. Ngài vui mừng, khi được cùng chia sẻ với con người do chính Ngài tạo dựng nên. Và không có con người sự khôn ngoan không tỏa chiếu ra trong vũ trụ.

Sách Khôn ngoan đã vẽ thuật về hình ảnh sự Khôn ngoan ( Sách Khôn ngoan7,7-12) : khả năng hành xử điều đúng cùng quan trọng đúng lúc, là điều qúy gía. Qúy gía hơn” vương quốc và ngai vàng”. Ngày nay có thể nói được rằng sự khôn ngoan qúy gía hơn quyền lực sức mạnh.

Với quyền lực sức mạnh có thể làm nhiều sự cùng có ảnh hưởng sâu rộng đến cho đời sống. Nhưng nếu không làm đúng, không đúng lúc trong khoảnh khắc, có thể sinh ra hậu qủa xấu tai hại không chỉ cho sự việc, mà cả cho con người nữa.

Với sự giầu sang cũng tương tự như vậy “ mọi thứ vàng đem so sánh với nó thì kể như hạt cát nhỏ bé.”. Nếu không hành xử cho đúng trong đúng thời điểm đến, có thể vì thiếu hiểu biết, sự không cẩn trọng chú ý sẽ đưa đến hậu qủa là tài sản giầu sang tích lũy cũng sẽ bị tiêu tan, như những hạt cát chảy buông tuột khỏi lòng bàn tay.

Sức khoẻ và sự đẹp đẽ xưa nay được trân trọng cho là quan trọng. Nhưng người hiểu biết lấy sự khôn ngoan quan trọng hơn. Người hiểu biết hành xử trước hết cho bản thân mình làm sao cho sức khoẻ và sự đẹp đẽ có ý nghĩa, khi nhận ra rằng điều gì đúng và quan trọng trong lúc cần phải hành xử. Điều này gọi là sự khôn ngoan.

Trong đời sống, người luôn luôn học hỏi tiếp, và qua đó nhận ra thêm nhiều kiến thức sự hiểu biết. Đó là chương trình ưu tiên. Ai biết đặt việc đúng thích hợp cùng đúng lúc, khi hành động, người đó là người khôn ngoan.

Thánh Phaolo trình bày hình ảnh khuôn mẫu sự khôn ngoan cho đời sống tinh thần đức tin vào Thiên Chúa:

“ Nhưng đối với những ai được Thiên Chúa kêu gọi, dù là Do-thái hay Hy-lạp, Đấng ấy chính là Đức Ki-tô, sức mạnh và sự khôn ngoan của Thiên Chúa.” ( 1 cor 1,24)

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long