CN I Mùa Chay: Chúa Chịu Cám Dỗ
Cám dỗ đến từ đâu và cám dỗ đi về đâu
Hôm nay là CN I Mùa Chay, năm nào cũng vậy, năm A,B hay C, ta đều gặp bài Tin Mừng thuật lại việc chính Chúa Giê-su chịu cám dỗ trong hoang địa theo 3 Sách Tin Mừng khác nhau. Nikos Kazanzakis, nhà văn Hi-lạp, đã khéo tưởng tượng để cho Chúa Giê-su chịu thêm một cuộc cám dỗ khác, khi ông viết cuốn sách “Cơn cám dỗ cuối cùng của CGS" và đã được Hollywood dàn dựng thành phim cùng tên "The Last Temptation of Jesus Christ." Cuốn phim bị GH Công Giáo kết án, vì muốn mô tả Đức Giêsu bị cám dỗ hướng chiều về dục vọng.
Đọc Tin Mừng CN I Mùa Chay hôm nay, ta thấy vang lên 2 từ : cám dỗ. Cám dỗ đến từ đâu và cám dỗ đi về đâu.
1. Cám dỗ đến từ đâu.
Câu trả lời rất dễ nếu ai đó rành Kinh Thánh, hoặc không rành Kinh Thánh lắm, nhưng lắng nghe bài TM hôm nay kỹ hơn, thì sẽ thấy vang lên chữ quỷ đúng năm lần, “ngũ quỉ” ấy là chưa kể những đại từ chỉ về quỷ, như khi thuật về quỷ, thì nói: đại từ nó; quỷ tự xưng thì : ta, tôi “mọi sự thuộc quyền ta, ta muốn cho ai tuỳ ý”, “ta sẽ cho ông tất cả, nếu ông bái lạy ta...” thì đại từ chỉ quỷ còn xúc được cả rổ !
Quỷ, chính quỷ đã cám dỗ Đức Giêsu. Cám dỗ do quỷ mà ra, bởi chính quỷ còn có danh hiệu khác rõ ràng hơn : “Tên cám dỗ” (l Tx 3, 5)
Đọc các chỗ khác trong Kinh Thánh, thì thấy nào là quỷ cám dỗ nguyên tổ loài người, quỷ cám dỗ Ca-in giết em, quỷ cám dỗ loài người xây tháp Babel, quỷ cám dỗ vua Đavit phạm tội, quỷ cám dỗ Phê-rô chối Chúa, và quỷ nhập vào Juđa để Juđa bán Chúa 30 đồng bạc. vv....Nhưng nếu ta trả lời cách thuộc lòng : cám dỗ bởi quỉ mà ra, do quỷ mà đến, vì quỷ đích thị là "Tên Cám Dỗ…, tắt lại, là đổ hết mọi tội cho quỷ thì hoá ra hơi đơn giản. Vì đối với những kẻ không tin có quỷ, thì đổ cho ai.
Người ta thường kể ba kẻ thù của con người: "chốn ba thù nhiều phen nguy biến": là ma quỷ, xác thịt, thế gian: đây là 3 kẻ lôi cuốn, 3 thế lực thù địch cám dỗ ta. Không tin quỷ, thì còn hai thế lực kia. Nhưng nên nhớ, 2 thế lực đó cũng bị quỉ chỉ huy. Bởi vậy, cái tai hại lớn nhất của con người, nhất là con người thời khoa học kỹ thuật tin học công nghệ này, là không tin có quỉ. “Làm gì có quỉ cơ chứ. Chuyện bà già ông cả.” Chắc quỉ sẽ sướng rên lên khi ai đó không tin nó có, không tin nó hiện hữu, như vậy nó dễ bề thao túng hơn.
Chúa Giê-su cũng không ngoài vòng cương toả của nó, nó cám dỗ cả Chúa nữa, và khi nó thua keo này nó chờ keo khác : Lc 4,13 ghi: sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ dịp khác. (dịp khác là CGS chịu cám dỗ khi muốn khỏi uống chén đắng). Nhưng chi tiết “chờ dịp khác” này đã gợi ý cho Nikos Kazanzakis viết cuốn : “Cơn cám dỗ cuối cùng của CGS,” tức là cám dỗ khi Ngài đã bị treo trên thập giá, Ngài nghĩ, tại sao mình lại phải là “Chúa”, sao không xuống khỏi thập giá, trở thành một “người” bình thường, lấy Maria Madalena, kẻ vẫn đi hầu mình, làm vợ, sinh con đẻ cháu, sống ba bốn đời... và an nghỉ ra đi trong tay vợ thương con mến cháu yêu. Nikos đã tưởng tượng ra cơn cám dỗ cuối cùng như thế đó, và Hollywood đã lên phim với đạo diễn nổi tiếng Scorcese. Đó là tưởng tượng thôi, nhưng câu chuyện tưởng tượng sau đây thì lại “thật” hơn bao giờ hết :
Quỷ rao bán các dụng cụ của nó. Đến ngày bán, nó bày la liệt đủ thứ, mỗi thứ đều có ghi giá tiền. Dụng cụ có nhiều loại : nào là ghen ghét, giận hờn, lười biếng, dối trá, cáo gian; nào là xu nịnh, kiêu ngạo, dâm ô, nói hành, hà tiện, mê ăn tham uống... và đủ mọi tật xấu trên đời (tật xấu, nhưng hình thù rất đẹp). Có một dụng cụ, không ghi giá, không đề tên, đã mòn nhiều, giống hình chiếc búa. Có khách hàng tò mò hỏi vật dụng này tên gì và giá bao nhiêu. Quỷ trả lời : Vô giá ! Bởi nó chỉ dành cho tôi dùng, và tôi đã dùng nhiều đến nỗi đã mòn, nhưng vẫn hiệu quả. Nơi lòng người nào mà các dụng cụ khác không đến được, tôi đem nó đến. Nó vào lòng ai rồi, thì tôi có thể dùng nó mà chỉ huy con người đó. Tên nó là thất vọng. (GN Arthur 93)
Khi con người thất vọng, hay nói kiểu giáo lý xưa : ngã lòng trông cậy không tin vào Thiên Chúa từ bi, nhân hậu sẵn sàng tha thứ, thì ấy là lúc tệ hại nhất đó. Xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ, nhất là cám dỗ này (ngã lòng trông cậy). Nhưng cứu chúng con cho khỏi quỉ dữ...
Cám dỗ bởi đâu mà đến. Mọi cám dỗ đều bởi quỉ dữ mà ra.
2. Cám dỗ đi về đâu.
Chúa không cám dỗ, nhưng Chúa cho phép cám dỗ diễn ra, lúc đó cám dỗ có thể mang tên mới : thử thách. Và đó là điểm thứ hai : cám dỗ về đâu, tức là mục đích, tiêu điểm của cám dỗ, của thử thách.
Lý giải cũng không khó bởi Chúa thử thách kẻ Người yêu mến. Và Ngài không thử thách ai quá sức chịu đựng đâu.
Ta thường nói, lửa thử vàng, gian nan thử đức. Nếu không có thử thách, gian nan, làm sao biết ai là tôi trung, ai là con hiền. Nguyễn Công Trứ ví : Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai. Còn Chúa Giêsu nói, “Từ thời ông Gio-an Tẩy Giả cho đến bây giờ, Nước Trời phải đương đầu với sức mạnh, ai mạnh sức thì chiếm được” (Mt 11, 12). Kể cả “Con đường thơ bé” của Terexa cũng phải mạnh sức lắm mới đi được. Ta nhớ Terexa rất quá quắt kiêu kỳ, mà khuôn mình vào con đường thơ bé phó thác, phải mạnh mẽ lắm chứ chả chơi !
Vậy mục tiêu 1 của cám dỗ, thử thách là để “lập công phúc” khi chiến thắng nó. Mục tiêu 2 của cám dỗ, thử thách là để giúp ta “khiêm tốn”. Bởi thắng chước cám dỗ, vượt qua thử thách, nếu chỉ cậy sức ta, ta khó lòng lắm. Phải khiêm tốn, trông cậy ơn Chúa. Chính Chúa Giêsu phải nhờ Lời Kinh Thánh để chống lại cám dỗ của quỉ, thì huống lọ là ta, sao không cậy nhờ đến Đức Ki tô là Lời.
Người ta còn kể nhiều điểm đến của cám dỗ, của thừ thách nữa, như để con người cảm thông với nhau hơn, biết cách để hỗ trợ nhau hơn... vì ai cũng kinh qua thử thách cám dỗ.
Bạn trẻ có cám dỗ của bạn trẻ muốn hút thuốc, muốn chích xi ke cho nó phê; muốn thử... thử đủ thứ cho biết sự đời.
Người có gia đình có cám dỗ của kẻ chung giường chung chiếu, như người ta nói : đồng sàng dị mộng. Vợ thì nằm chung với chồng đó mà thấy sao ông hàng xóm lịch sự, nhã nhặn, hay giúp đỡ, thương người thế..., hơn ông chồng của mình xa : cộc cằn gắt gỏng.
Ông chồng thì mơ đến cô bán hàng, đến bạn gái cùng sở, sao họ mặt sạch hơn, duyên dáng hơn mặt của vợ mình.
Có những cám dỗ thử thách lớn, phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt mới chống lại được; mà cũng không thiếu những thử thách, cám đỗ nhỏ, gồng mình một cái là lướt được ngay. Nhưng có một chân lý này, là nếu ta khinh thường, chào thua cám dỗ nhỏ, thử thách bé, thì nó sẽ dẫn ta đến chỗ bị khuất phục ngay khi cám dỗ lớn xuất hiện. Nói hình ảnh hơn, nếu ta quen chịu thua mấy thằng quỉ con, quỉ nhỏ thì khi quỷ cha quỉ bố quỉ vương đến ta giơ hai hay ngay lập tức để... đầu hàng !
Thương-Trụ dùng ngà voi làm đũa. Cơ Tử thấy vậy sinh lòng lo lắng. Bởi vì nếu đũa ngà, thì chén bát phải bằng ngọc, bằng vàng mới xứng. Mà khi dùng đũa ngà chén ngọc, tất của ăn không thể rau muống luộc, mắm nêm đen, mà là đuôi voi, thịt báo, tổ yến, thanh xà, rắn Chúa. Khi của ăn là cao lương mĩ vị, thì áo quần không thể vải thô mà là lụa là châu báu. Nơi ăn chốn ở lúc đó không thể là nhà tranh vách lá, mà phải cung điện nguy nga. Vì thế, Cơ Tử chỉ thấy Thương Trụ dùng đũa ngà liền nghĩ ngay đến việc thần dân của Thương Trụ ắt sẽ lâm cảnh cùng cực, vì sưu cao thuế nặng cho sự xa xỉ của cung điện Vua. (Góp Nhặt 6, tr 54)
Một thiếu nữ Công Giáo, khi được hỏi quỉ có cám dỗ nàng làm điều xấu không và làm thế nào để nàng tránh được, đã trả lời như sau: “Tôi biết ma quỉ rất muốn tôi thuộc về nó, nên khi nó gõ cửa linh hồn tôi, tôi nói ngay: 'Lạy Chúa GS, có phải Chúa gõ cửa nhà con đó không?' Nghe đến tên Giê-su, quỉ chạy mất tiêu.” Ta thường hát: khi nghe danh thánh CGS, các tầng trời bừng sáng, các tà thần chạy trốn. khắp trái đất khiếp run... Tại sao ta không kêu cầu tên cực trọng Giê-su đến giúp sức để chống lại cám dỗ. CGS sẽ đến ngay vì Chúa cũng đã kinh qua cám dỗ như ta, Ngài biết ta cần gì. Cứ thử mà xem, gặp cám dỗ, (td. bị cám dỗ hút điếu thuốc) ta làm dấu thánh giá đi, công khai càng tốt đừng ngại gì cả, quỉ sẽ cút ngay; hoặc kêu tên Ngài; hoặc đọc kinh Lạy Cha “đừng để con sa chước cám dỗ,” hay đọc kinh Kính Mừng “và Giêsu con lòng bà gồm phúc lạ,” sẽ thấy hiệu quả tức thời vậy. Amen
LM.Anphong Nguyễn Công Minh
__________________
(1) l Tx 3, 5 : “Chính vì vậy mà không chịu nổi nữa, tôi đã sai người đi hỏi cho biết lòng tin của anh em ra sao. sợ rằng tên cám dỗ đã cám dỗ anh em, và công lao khó nhọc của chúng tôi trở nên vô ích”.
Cám dỗ đến từ đâu và cám dỗ đi về đâu
Hôm nay là CN I Mùa Chay, năm nào cũng vậy, năm A,B hay C, ta đều gặp bài Tin Mừng thuật lại việc chính Chúa Giê-su chịu cám dỗ trong hoang địa theo 3 Sách Tin Mừng khác nhau. Nikos Kazanzakis, nhà văn Hi-lạp, đã khéo tưởng tượng để cho Chúa Giê-su chịu thêm một cuộc cám dỗ khác, khi ông viết cuốn sách “Cơn cám dỗ cuối cùng của CGS" và đã được Hollywood dàn dựng thành phim cùng tên "The Last Temptation of Jesus Christ." Cuốn phim bị GH Công Giáo kết án, vì muốn mô tả Đức Giêsu bị cám dỗ hướng chiều về dục vọng.
Đọc Tin Mừng CN I Mùa Chay hôm nay, ta thấy vang lên 2 từ : cám dỗ. Cám dỗ đến từ đâu và cám dỗ đi về đâu.
1. Cám dỗ đến từ đâu.
Câu trả lời rất dễ nếu ai đó rành Kinh Thánh, hoặc không rành Kinh Thánh lắm, nhưng lắng nghe bài TM hôm nay kỹ hơn, thì sẽ thấy vang lên chữ quỷ đúng năm lần, “ngũ quỉ” ấy là chưa kể những đại từ chỉ về quỷ, như khi thuật về quỷ, thì nói: đại từ nó; quỷ tự xưng thì : ta, tôi “mọi sự thuộc quyền ta, ta muốn cho ai tuỳ ý”, “ta sẽ cho ông tất cả, nếu ông bái lạy ta...” thì đại từ chỉ quỷ còn xúc được cả rổ !
Quỷ, chính quỷ đã cám dỗ Đức Giêsu. Cám dỗ do quỷ mà ra, bởi chính quỷ còn có danh hiệu khác rõ ràng hơn : “Tên cám dỗ” (l Tx 3, 5)
Đọc các chỗ khác trong Kinh Thánh, thì thấy nào là quỷ cám dỗ nguyên tổ loài người, quỷ cám dỗ Ca-in giết em, quỷ cám dỗ loài người xây tháp Babel, quỷ cám dỗ vua Đavit phạm tội, quỷ cám dỗ Phê-rô chối Chúa, và quỷ nhập vào Juđa để Juđa bán Chúa 30 đồng bạc. vv....Nhưng nếu ta trả lời cách thuộc lòng : cám dỗ bởi quỉ mà ra, do quỷ mà đến, vì quỷ đích thị là "Tên Cám Dỗ…, tắt lại, là đổ hết mọi tội cho quỷ thì hoá ra hơi đơn giản. Vì đối với những kẻ không tin có quỷ, thì đổ cho ai.
Người ta thường kể ba kẻ thù của con người: "chốn ba thù nhiều phen nguy biến": là ma quỷ, xác thịt, thế gian: đây là 3 kẻ lôi cuốn, 3 thế lực thù địch cám dỗ ta. Không tin quỷ, thì còn hai thế lực kia. Nhưng nên nhớ, 2 thế lực đó cũng bị quỉ chỉ huy. Bởi vậy, cái tai hại lớn nhất của con người, nhất là con người thời khoa học kỹ thuật tin học công nghệ này, là không tin có quỉ. “Làm gì có quỉ cơ chứ. Chuyện bà già ông cả.” Chắc quỉ sẽ sướng rên lên khi ai đó không tin nó có, không tin nó hiện hữu, như vậy nó dễ bề thao túng hơn.
Chúa Giê-su cũng không ngoài vòng cương toả của nó, nó cám dỗ cả Chúa nữa, và khi nó thua keo này nó chờ keo khác : Lc 4,13 ghi: sau khi đã xoay hết cách để cám dỗ Người, quỷ bỏ đi, chờ dịp khác. (dịp khác là CGS chịu cám dỗ khi muốn khỏi uống chén đắng). Nhưng chi tiết “chờ dịp khác” này đã gợi ý cho Nikos Kazanzakis viết cuốn : “Cơn cám dỗ cuối cùng của CGS,” tức là cám dỗ khi Ngài đã bị treo trên thập giá, Ngài nghĩ, tại sao mình lại phải là “Chúa”, sao không xuống khỏi thập giá, trở thành một “người” bình thường, lấy Maria Madalena, kẻ vẫn đi hầu mình, làm vợ, sinh con đẻ cháu, sống ba bốn đời... và an nghỉ ra đi trong tay vợ thương con mến cháu yêu. Nikos đã tưởng tượng ra cơn cám dỗ cuối cùng như thế đó, và Hollywood đã lên phim với đạo diễn nổi tiếng Scorcese. Đó là tưởng tượng thôi, nhưng câu chuyện tưởng tượng sau đây thì lại “thật” hơn bao giờ hết :
Quỷ rao bán các dụng cụ của nó. Đến ngày bán, nó bày la liệt đủ thứ, mỗi thứ đều có ghi giá tiền. Dụng cụ có nhiều loại : nào là ghen ghét, giận hờn, lười biếng, dối trá, cáo gian; nào là xu nịnh, kiêu ngạo, dâm ô, nói hành, hà tiện, mê ăn tham uống... và đủ mọi tật xấu trên đời (tật xấu, nhưng hình thù rất đẹp). Có một dụng cụ, không ghi giá, không đề tên, đã mòn nhiều, giống hình chiếc búa. Có khách hàng tò mò hỏi vật dụng này tên gì và giá bao nhiêu. Quỷ trả lời : Vô giá ! Bởi nó chỉ dành cho tôi dùng, và tôi đã dùng nhiều đến nỗi đã mòn, nhưng vẫn hiệu quả. Nơi lòng người nào mà các dụng cụ khác không đến được, tôi đem nó đến. Nó vào lòng ai rồi, thì tôi có thể dùng nó mà chỉ huy con người đó. Tên nó là thất vọng. (GN Arthur 93)
Khi con người thất vọng, hay nói kiểu giáo lý xưa : ngã lòng trông cậy không tin vào Thiên Chúa từ bi, nhân hậu sẵn sàng tha thứ, thì ấy là lúc tệ hại nhất đó. Xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ, nhất là cám dỗ này (ngã lòng trông cậy). Nhưng cứu chúng con cho khỏi quỉ dữ...
Cám dỗ bởi đâu mà đến. Mọi cám dỗ đều bởi quỉ dữ mà ra.
2. Cám dỗ đi về đâu.
Chúa không cám dỗ, nhưng Chúa cho phép cám dỗ diễn ra, lúc đó cám dỗ có thể mang tên mới : thử thách. Và đó là điểm thứ hai : cám dỗ về đâu, tức là mục đích, tiêu điểm của cám dỗ, của thử thách.
Lý giải cũng không khó bởi Chúa thử thách kẻ Người yêu mến. Và Ngài không thử thách ai quá sức chịu đựng đâu.
Ta thường nói, lửa thử vàng, gian nan thử đức. Nếu không có thử thách, gian nan, làm sao biết ai là tôi trung, ai là con hiền. Nguyễn Công Trứ ví : Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai. Còn Chúa Giêsu nói, “Từ thời ông Gio-an Tẩy Giả cho đến bây giờ, Nước Trời phải đương đầu với sức mạnh, ai mạnh sức thì chiếm được” (Mt 11, 12). Kể cả “Con đường thơ bé” của Terexa cũng phải mạnh sức lắm mới đi được. Ta nhớ Terexa rất quá quắt kiêu kỳ, mà khuôn mình vào con đường thơ bé phó thác, phải mạnh mẽ lắm chứ chả chơi !
Vậy mục tiêu 1 của cám dỗ, thử thách là để “lập công phúc” khi chiến thắng nó. Mục tiêu 2 của cám dỗ, thử thách là để giúp ta “khiêm tốn”. Bởi thắng chước cám dỗ, vượt qua thử thách, nếu chỉ cậy sức ta, ta khó lòng lắm. Phải khiêm tốn, trông cậy ơn Chúa. Chính Chúa Giêsu phải nhờ Lời Kinh Thánh để chống lại cám dỗ của quỉ, thì huống lọ là ta, sao không cậy nhờ đến Đức Ki tô là Lời.
Người ta còn kể nhiều điểm đến của cám dỗ, của thừ thách nữa, như để con người cảm thông với nhau hơn, biết cách để hỗ trợ nhau hơn... vì ai cũng kinh qua thử thách cám dỗ.
Bạn trẻ có cám dỗ của bạn trẻ muốn hút thuốc, muốn chích xi ke cho nó phê; muốn thử... thử đủ thứ cho biết sự đời.
Người có gia đình có cám dỗ của kẻ chung giường chung chiếu, như người ta nói : đồng sàng dị mộng. Vợ thì nằm chung với chồng đó mà thấy sao ông hàng xóm lịch sự, nhã nhặn, hay giúp đỡ, thương người thế..., hơn ông chồng của mình xa : cộc cằn gắt gỏng.
Ông chồng thì mơ đến cô bán hàng, đến bạn gái cùng sở, sao họ mặt sạch hơn, duyên dáng hơn mặt của vợ mình.
Có những cám dỗ thử thách lớn, phải đổ mồ hôi, sôi nước mắt mới chống lại được; mà cũng không thiếu những thử thách, cám đỗ nhỏ, gồng mình một cái là lướt được ngay. Nhưng có một chân lý này, là nếu ta khinh thường, chào thua cám dỗ nhỏ, thử thách bé, thì nó sẽ dẫn ta đến chỗ bị khuất phục ngay khi cám dỗ lớn xuất hiện. Nói hình ảnh hơn, nếu ta quen chịu thua mấy thằng quỉ con, quỉ nhỏ thì khi quỷ cha quỉ bố quỉ vương đến ta giơ hai hay ngay lập tức để... đầu hàng !
Thương-Trụ dùng ngà voi làm đũa. Cơ Tử thấy vậy sinh lòng lo lắng. Bởi vì nếu đũa ngà, thì chén bát phải bằng ngọc, bằng vàng mới xứng. Mà khi dùng đũa ngà chén ngọc, tất của ăn không thể rau muống luộc, mắm nêm đen, mà là đuôi voi, thịt báo, tổ yến, thanh xà, rắn Chúa. Khi của ăn là cao lương mĩ vị, thì áo quần không thể vải thô mà là lụa là châu báu. Nơi ăn chốn ở lúc đó không thể là nhà tranh vách lá, mà phải cung điện nguy nga. Vì thế, Cơ Tử chỉ thấy Thương Trụ dùng đũa ngà liền nghĩ ngay đến việc thần dân của Thương Trụ ắt sẽ lâm cảnh cùng cực, vì sưu cao thuế nặng cho sự xa xỉ của cung điện Vua. (Góp Nhặt 6, tr 54)
Một thiếu nữ Công Giáo, khi được hỏi quỉ có cám dỗ nàng làm điều xấu không và làm thế nào để nàng tránh được, đã trả lời như sau: “Tôi biết ma quỉ rất muốn tôi thuộc về nó, nên khi nó gõ cửa linh hồn tôi, tôi nói ngay: 'Lạy Chúa GS, có phải Chúa gõ cửa nhà con đó không?' Nghe đến tên Giê-su, quỉ chạy mất tiêu.” Ta thường hát: khi nghe danh thánh CGS, các tầng trời bừng sáng, các tà thần chạy trốn. khắp trái đất khiếp run... Tại sao ta không kêu cầu tên cực trọng Giê-su đến giúp sức để chống lại cám dỗ. CGS sẽ đến ngay vì Chúa cũng đã kinh qua cám dỗ như ta, Ngài biết ta cần gì. Cứ thử mà xem, gặp cám dỗ, (td. bị cám dỗ hút điếu thuốc) ta làm dấu thánh giá đi, công khai càng tốt đừng ngại gì cả, quỉ sẽ cút ngay; hoặc kêu tên Ngài; hoặc đọc kinh Lạy Cha “đừng để con sa chước cám dỗ,” hay đọc kinh Kính Mừng “và Giêsu con lòng bà gồm phúc lạ,” sẽ thấy hiệu quả tức thời vậy. Amen
LM.Anphong Nguyễn Công Minh
__________________
(1) l Tx 3, 5 : “Chính vì vậy mà không chịu nổi nữa, tôi đã sai người đi hỏi cho biết lòng tin của anh em ra sao. sợ rằng tên cám dỗ đã cám dỗ anh em, và công lao khó nhọc của chúng tôi trở nên vô ích”.