Ngay ở Úc, cách xa Hoa Kỳ hơn nửa vòng trái đất, sáng 18 tháng 11, các đài truyền hình đã ra rả loan tin Đức Cha Oscar Cantú, Giám Mục San Jose bị điều tra.

Đức Cha Cantú là một Giám Mục trẻ, năm nay mới 53 tuổi, được nhiều người yêu mến. Ngài nổi tiếng không những ở Hoa Kỳ mà còn rộng khắp trên thế giới. Ngài từng là Giám Mục Phụ Tá San Antonio (6/2008-1/2013), Giám Mục chính tòa La Cruces (1/2013-7/2018), trước khi được Đức Thánh Cha bổ nhiệm Giám Mục phó San Jose vào ngày 11 tháng 7, 2018 và sau đó vào ngày 1 tháng 5, 2019 ngài thay Đức Cha Patrick J. McGrath làm Giám Mục thứ ba của San Jose.

Đức Cha Cantú đã từng giữ nhiều chức vụ trong các ủy ban của Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ, gọi tắt là USCCB. Đặc biệt, trong thời gian từ 2015 đến 2017, ngài là chủ tịch ủy ban công lý và hòa bình quốc tế của USCCB. Trong tư cách này, ngài đã bôn ba đi thăm các vùng căng thẳng nhất trên thế giới về tự do tôn giáo tại Trung Đông, Phi Châu, Mỹ Châu Latinh và Á Châu để đại diện cho các Giám Mục Hoa Kỳ thể hiện tình đoàn kết với các giáo hội địa phương như ở Nam Sudan và Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi anh chị em giáo dân đang chịu nhiều đau khổ. Ngài đã hai lần đến thăm Iraq và Cuba. Tại Trung Đông, ngài đã đến thăm các nhà thờ ở Gaza, Jerusalem, Israel, và Tây Ngạn, cổ vũ chủ trương giải pháp hai nhà nước, là quan điểm truyền thống của Giáo Hội đối với Thánh Địa Giêrusalem. Ngài cũng đã phát biểu tại Liên Hợp Quốc và ở London để bảo vệ giáo huấn của Giáo Hội, phản đối việc phổ biến vũ khí hạt nhân. Ngài cũng nhiều lần lên tiếng kêu gọi tự do tôn giáo ở Trung Đông, Indonesia, Malaysia và Ấn Độ.

Ngài đã đến thăm Nhật Bản vào năm 2015 nhân kỷ niệm 70 năm vụ ném bom nguyên tử xuống Nagasaki và Hiroshima. Ngài cũng là một trong hai đại biểu được chọn làm đại diện cho USCCB tại chuyến thăm của Đức Thánh Cha Phanxicô đến Mễ Tây Cơ vào tháng 2 năm 2016.

Ngài nổi tiếng và hoạt động sôi nổi như thế nên tin tức ngài bị Tòa Thánh điều tra gây sốc cho nhiều người.

Trong bài “History-making report sets a precedent the Vatican can’t walk back” [1], nghĩa là “Phúc trình làm nên lịch sử đặt ra một tiền lệ mà Vatican không thể quay trở lại”, John Allen, ký giả kỳ cựu chuyên về Vatican nhận định về báo cáo McCarrick rằng:

“Kể từ năm 1870, khi Vatican mất quyền bính trần thế và buộc phải trở thành một quyền lực thuần túy về tinh thần, thì về mặt hoạt động, Tòa Thánh có hai nguyên tắc cốt lõi: Bí mật – secrecy - và chủ quyền - sovereignty. Giữ bí mật có nghĩa là chúng ta không vạch áo cho người xem lưng để tránh tai tiếng và chủ quyền có nghĩa là chúng ta không mắc nợ bất kỳ ai trách nhiệm phải giải thích về hành động của mình.

Báo cáo này không chỉ vi phạm những nguyên tắc đó mà còn phá vỡ chúng mãi mãi.”


Các qui luật về việc tuân giữ “bí mật Tòa Thánh” được trình bày trong một văn kiện có tên là “Secreta continere” (Giữ các bí mật), được Đức Giáo Hoàng Phaolô VI phê chuẩn ngày 4 tháng Hai, 1974, trong lời tựa có minh định rằng: “Trong một số vấn đề quan trọng, cần tuân giữ bí mật đặc biệt, gọi là bí mật Tòa Thánh, cần được cẩn giữ như một nghĩa vụ hệ trọng. Người phải tuân giữ bí mật Tòa Thánh phải coi mình bị cầm buộc, không phải do một luật bên ngoài, nhưng do một yêu sách từ chính nhân phẩm của mình và phải coi như một vinh dự sự cam kết gìn giữ những bí mật cần thiết cho công ích”.

Tội lỗi lạm dụng tính dục là chuyện xảy ra trong mọi định chế xã hội. Thiếu gì các vụ lạm dụng tính dục trong các trại lính, trong các trường học, và đặc biệt nghiêm trọng nhất và nhiều nhất là trong các gia đình. Bộ Quốc Phòng, Bộ Giáo Dục các nước và bao nhiêu các định chế khác có công bố những chuyện ấy đâu. Người ta chỉ cần công bố các biện pháp là đủ. Tội lỗi lạm dụng tính dục là chuyện đã xảy ra, đang xảy ra và sẽ xảy ra…muôn đời, cứ công bố từng cá nhân cụ thể thì đến khi nào mới chấm dứt? Đồng thời, những chuyện dồn dập như thế tạo ra một ấn tượng mạnh mẽ nơi những người đơn sơ rằng chúng ta là định chế duy nhất phạm vào tội lỗi lạm dụng tính dục.

Nếu chúng ta cứ tiếp tục đi theo chiều hướng: nay Giám Mục này bị điều tra, ngày mai Hồng Y khác bị cáo buộc không giải quyết nghiêm các linh mục phạm tội lỗi lạm dụng tính dục, ngày mốt lại vị Giáo Hoàng này, vị Giáo Hoàng kia không có hành động … để chứng minh chúng ta quyết tâm bài trừ tội lỗi lạm dụng tính dục trong hàng giáo sĩ thì nguy cơ rất lớn là chúng ta làm cho xã hội khiếp sợ chúng ta, khinh bỉ chúng ta, con cái chúng ta bỏ đạo…Công ích ở đây là uy tín của Giáo Hội, là điều thiết yếu trong sứ vụ truyền giáo, đang bị phương hại.

Tin tức về vụ Đức Cha Oscar Cantú của San Jose bị điều tra gây kinh hãi cho những người có lòng yêu mến Giáo Hội. Ngay cả khi cuộc điều tra vẫn còn trong trứng nước, thanh danh Đức Cha Cantú đã bị chà đạp khi tin tức về cuộc điều tra này bị rò rỉ ra cho các phương tiện truyền thông trên toàn thế giới với bao nhiêu các thêu dệt vô cùng bất lợi cho Giáo Hội.

Đức Cha Oscar Cantú của San Jose bị điều tra về chuyện gì?

Trong các bản tin trên các phương tiện truyền thông, bản tin của Thông tấn xã Catholic News, gọi tắt là CNA, xem ra là khách quan và trung thực nhất.

Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.

Bộ Giám Mục của Vatican đã ra lệnh điều tra về cách thức Đức Cha Oscar Cantú giải quyết các cáo buộc lạm dụng tình dục và các hành vi sai trái khác. Cuộc điều tra đang được thực hiện theo các điều khoản của Tông thư dưới dạng tự sắc Vos estis lux mundi, được Đức Thánh Cha Phanxicô công bố vào 2019 về việc yêu cầu các Giám Mục phải chịu trách nhiệm trong việc giải quyết các vụ lạm dụng tình dục.

Các nguồn tin cao cấp ở Vatican nói với CNA rằng cuộc điều tra đã được Đức Hồng Y Marc Ouellet, tổng trưởng Bộ Giám Mục, ra lệnh vào tháng 10 và các cáo buộc liên quan đến việc Đức Cha Cantú giải quyết các trường hợp lạm dụng và các hành vi sai trái khác ở giáo phận cũ của ngài là giáo phận Las Cruces, New Mexico. Đức Cha Cantú hiện là Giám Mục của San Jose, California.

Một quan chức cao cấp trong bộ Giám Mục của Vatican, là người đã nói chuyện với CNA với điều kiện ẩn danh vì cuộc điều tra là bí mật, nói rằng Đức Thánh Cha Phanxicô đã áp dụng chính sách “không khoan nhượng” đối với việc giải quyết các hành vi sai trái liên quan đến tình dục của các Giám Mục Mỹ.

“Đức Thánh Cha hoàn toàn nhất quyết rằng các trường hợp lạm dụng sẽ không được dung thứ. Ngài cũng khẳng định chắc chắn rằng các Giám Mục phải đối xử nghiêm túc với tất cả những trường hợp này,” quan chức này nói.

Quan chức này nói thêm rằng mặc dù báo cáo được công bố gần đây về sự nghiệp của cựu Hồng Y Theodore McCarrick đã vấp phải những chỉ trích từ một số phương tiện truyền thông, nhưng sẽ là sai lầm nếu cho rằng không có bài học nào được rút ra từ trường hợp của McCarrick.

Ông nói: “Báo cáo về Theodore McCarrick rất dài: dài cả về nội dung báo cáo, lẫn thời gian thực hiện báo cáo. Ý tưởng rằng những thất bại trong quá khứ không được xác định và rút kinh nghiệm đơn giản là không đúng - công việc đang được thực hiện, quy trình mới đang được áp dụng.”

Cuộc điều tra đối với Giám Mục Cantú liên quan đến những gì ngài đã làm hoặc đã không làm trong các trường hợp các giáo sĩ thuộc quyền có hành vi sai trái tình dục ở Giáo phận Las Cruces, nơi Đức Cha Cantú làm Giám Mục từ năm 2013 đến năm 2018.

Các quan chức Vatican xác nhận với CNA rằng cuộc điều tra đang được thực hiện theo các điều khoản của Điều 1, triệt 1, b của Tông thư dưới dạng tự sắc Vos estis, liên quan đến “các hành động hoặc thiếu sót nhằm can thiệp hoặc tránh các cuộc điều tra dân sự hoặc điều tra giáo luật, dù là hành chính hay hình sự, chống lại một giáo sĩ hoặc một tu sĩ trong các trường hợp lạm dụng tình dục”.

Một quan chức Vatican thứ hai nhấn mạnh với CNA rằng các cuộc điều tra Vos estis là sơ bộ và chưa có cáo buộc chính thức nào được đưa ra.

Đây không phải là một phiên tòa - không phải là một phiên tòa,” ông nhấn mạnh. “Vị Giám Mục hoàn toàn được giả định là vô tội và vẫn tại vị, bao lâu còn thích hợp. Quá trình này sẽ tiếp tục và phát triển khi phù hợp”.

Cả hai quan chức đều từ chối bình luận về những cáo buộc cụ thể chống lại Đức Cha Cantú, hoặc liệu các cáo buộc ấy có liên quan đến bất kỳ giáo sĩ nào còn tại chức hay không.

Cả hai quan chức nói với CNA rằng cuộc điều tra đang được giám sát bởi Đức Cha Thomas Olmsted của Phoenix. Tông thư Vos estis quy định rằng, thông thường, tiến trình điều tra này là do vị Tổng Giám Mục chính tòa của địa phương, trong trường hợp này là Đức Tổng Giám Mục John Wester của Santa Fe.

Không rõ tại sao Đức Tổng Giám Mục Olmsted lại được chọn thay vì Đức Tổng Giám Mục John Wester; Cả hai quan chức Vatican đều không bình luận với CNA về lý do của quyết định này, nhưng các vị xác nhận Đức Tổng Giám Mục Olmsted đã được thông báo về quyết định này vào cuối tháng 10 qua sứ thần Tòa thánh ở Washington, D.C.

Trả lời các câu hỏi liên quan đến cuộc điều tra và vai trò của Đức Cha Olmsted trong cuộc điều tra này, Giáo phận Phoenix nói với CNA rằng họ “không có bất kỳ thông tin nào để chia sẻ về vấn đề này”.

Một phát ngôn viên của Giáo phận San Jose nói với CNA vào tối thứ Hai rằng “Đức Cha Cantú chưa được thông báo về bất kỳ cuộc điều tra nào liên quan đến vấn đề này.”

Vos estis lux mundi cung cấp thẩm quyền cho các cơ quan của Vatican được quyết định giai đoạn nào mới thông báo cho một vị Giám Mục đang bị điều tra về tiến trình này. Một nguồn tin thân cận với cuộc điều tra về Đức Cha Cantú nói với CNA rằng vị Giám Mục dự kiến sẽ không được thông báo chính thức trong trường hợp này cho đến khi kết thúc cuộc điều tra sơ bộ, lúc đó Đức Cha Cantú sẽ được phép đưa ra lời bào chữa cho các cáo buộc chống lại ngài.

Giáo phận Las Cruces đã phải đối mặt với nhiều cáo buộc lạm dụng tình dục đối với các giáo sĩ, có từ nhiều thập kỷ trước.

Vào tháng 2 năm 2019, sau khi Đức Cha Cantú chuyển về San Jose, giáo phận đã ra lệnh công bố công khai hàng nghìn trang hồ sơ của giáo phận liên quan đến 28 linh mục đã bị cáo buộc một cách đáng tin cậy về tội lỗi lạm dụng tình dục.

Cũng vào tháng 2 năm ngoái, giáo phận thông báo rằng các viên chức giáo phận đã tự nguyện giao nộp hồ sơ nhân sự của giáo phận cho Bộ trưởng Tư pháp New Mexico, và họ đã phát hiện ra thêm 13 linh mục là đối tượng bị cáo buộc đáng tin cậy đang ở các giáo phận khác.

Giáo phận Las Cruces được hình thành vào năm 1982; nhiều linh mục đã từng phục vụ trong giáo phận đã được gửi đến đó theo diện di chuyển tạm thời hoặc vĩnh viễn từ các giáo phận khác của Hoa Kỳ, hoặc theo các dòng tu.

Giáo phận duy trì một danh sách cập nhật các giáo sĩ bị cáo buộc lạm dụng một cách đáng tin cậy và gần đây nhất là vào tháng 8, Đức Cha Peter Baldacchino đã loại bỏ thừa tác vụ linh mục của một cha đã nghỉ hưu do bị cáo buộc lạm dụng từ rất lâu, vào những năm 1990.

Một phát ngôn viên của Giáo phận Las Cruces từ chối bình luận về vấn đề này.

Đức Cha Cantú, năm nay 53 tuổi, trở thành giám mục vào năm 2008, khi ngài được bổ nhiệm làm Giám Mục Phụ Tá tại Tổng giáo phận San Antonio. Ngài trở thành Giám mục của Las Cruces vào năm 2013, và là Giám Mục Phụ Tá của San Jose vào năm 2018. Ngài chính thức lãnh đạo giáo phận đó vào tháng 5 năm 2019. Đức Cha Cantú, người gốc Houston, được thụ phong linh mục của tổng giáo phận Houston vào năm 1994.

CNA đã yêu cầu bình luận về cuộc điều tra từ Sứ thần Tòa thánh tại Hoa Kỳ, nhưng không nhận được phản hồi trước thời hạn.

Các Giám mục Michael Hoeppner của Crookston và Nicholas DiMarzio của Brooklyn cũng đang bị điều tra theo Tông thư Vos estis lux mundi.

[1] History-making report sets a precedent the Vatican can’t walk back


Source:Catholic News Agency