Những hướng dẫn mới của Thánh bộ Giáo sĩ về Giáo xứ trong sứ mệnh truyền giáo.

Thánh bộ Giáo sĩ của tòa thánh vừa phát hành một tài liệu mới giúp hướng dẫn việc cải tổ các cộng đoàn giáo xứ. Tài liệu này có tựa đề “Hướng mục vụ mới cho các cộng đồng Giáo xứ để phục vụ sứ mạng truyền giáo của Giáo hội”.

(Tin Vatican - Isabella Piro)

Trong Giáo hội mọi người đều có chỗ đứng, đồng thời được Giáo hội tôn trọng ơn gọi của từng cá nhân. Ý tưởng này được khai triển như trọng tâm của các hướng dẫn về giáo xứ, mà Thánh bộ Giáo sĩ Tòa thánh mới phát hành vào hôm nay thứ Hai (20/7/2020).

Tài liệu này không ban hành một luật lệ mới nào, nhưng đề ra các phương pháp mới để áp dụng các quy tắc hiện hành cho có hiệu năng hơn, theo giáo luật. Mục đích là để cổ súy sự đồng trách của những người đã lãnh nhận Bí tích Thanh tẩy và thúc đẩy việc chăm sóc mục vụ dựa trên sự gần gũi và hợp tác giữa các giáo xứ.

Điều nổi bật nhất từ những Hướng dẫn mới này thật cấp bách, cần cho việc đổi mới sứ vụ truyền giáo, một sự chuyển đổi mục vụ của giáo xứ, để các tín hữu có thể tái khám phá ra sự năng nổ và sáng tạo cho phép giáo xứ lúc nào cũng "đi ra", được hỗ trợ và đóng góp của tất cả mọi thành phần Dân Chúa.

Chỉ thị gồm 11 chương và được chia thành hai phần:

- Phần thứ nhất (gồm các chương 1-6) đưa ra một suy tư sâu rộng về việc đổi mới mục vụ, tiếp cận việc truyền giáo và các giá trị của giáo xứ trong bối cảnh đương đại.

- Phần thứ hai (gồm các chương 7-11) tập trung vào việc phân chia các khu vực (hạt) của nhiều cộng đồng giáo xứ, các vai trò mục vụ khác nhau theo nhu cầu mới, và các đường hướng trước việc trông coi các khu vực (hạt) này.

Giáo xứ: "Một ngôi nhà giữa nhiều ngôi nhà"

Hướng dẫn mô tả giáo xứ là một ngôi nhà giữa nhiều ngôi nhà, một dấu chỉ trường tồn của Đấng Phục sinh ở giữa dân của Ngài, đã được phần một của tài liệu khai triển.

Bản chất truyền giáo của giáo xứ là nền tảng cho việc truyền giáo. Toàn cầu hóa và thế giới kỹ thuật số đã làm thay đổi sự liên kết cụ thể của nó về lãnh thổ mà nó bao trùm. Do đó, giáo xứ không còn là một không gian địa lý, mà là một không gian hiện hữu. Chính trong bối cảnh này, "tính linh hoạt" của giáo xứ xuất hiện, cho phép nó đáp ứng những yêu sách của thời đại và thích nghi việc mục vụ với các tín hữu trong thời khắc lịch sử.

Đổi mới công cuộc truyền giáo

Hướng dẫn, do đó nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc đổi mới sứ mệnh truyền giáo trong các cấu trúc của giáo xứ. Sự Đổi mới này cần thay đổi tư duy về ý niệm giáo xứ cũ và cứng nhắc. Thay vào đó, nên tập trung vào sự năng động tâm linh và sự đổi mới mục vụ dựa trên việc loan báo Lời Chúa, đời sống bí tích và nhân chứng qua việc từ thiện.

"Văn hóa gặp gỡ" cần cung cấp bối cảnh thiết yếu cho việc đối thoại, đoàn kết và cởi mở đón nhận mọi người. Theo cách này, các cộng đồng giáo xứ có thể phát triển một "nghệ thuật đồng hành" thực sự. Đặc biệt, Hướng dẫn khuyến nghị trở nên chứng nhân về đức tin, trong đức ái và nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc chăm sóc người nghèo mà giáo xứ nhắm tới.

Mỗi người tín hữu được rửa tội phải là một nhân tố tích cực trong việc truyền giáo. Do đó, một sự thay đổi về tâm thức và đổi mới nội tâm là điều thiết yếu để thực hiện một cuộc cải tổ truyền giáo chăm sóc mục vụ.

Đương nhiên, các quá trình thay đổi này, cần phải được linh hoạt và tiệm tiến, và mọi dự án phải được đặt trong bối cảnh thiết thực của đời sống của cộng đoàn, không nên áp đặt và không nên "giáo sĩ trị" việc chăm sóc mục vụ.

Những Phân bổ trong giáo phận

Phần hai của Tài liệu đề ra sự phân tích trong việc phân chia ra nhiều khu vực (hay hạt) trong giáo phận.

Trước tiên, tài liệu giải thích, các giáo xứ cần tuân thủ theo một nguyên tắc chính là sự gần gũi, trong khi xét tới những điểm tương đồng về dân số và những đặc điểm của địa hạt. Sau đó, tài liệu tập trung vào các điểm cụ thể liên quan đến việc thành lập, sáp nhập hoặc phân chia các giáo xứ, và về các điều khoản liên quan đến Vicariates Forane (còn được gọi là một hạt), tập hợp một số giáo xứ và các đơn vị mục vụ qui tụ một số hạt (Vicariates Forane).

Linh mục chính xứ: "Cha xứ" của cộng đoàn

Sau đó, Tài liệu đi sâu vào chủ đề chăm sóc mục vụ của các cộng đoàn giáo xứ, theo cách thông thường và cách phi thường.

Trước hết, vai trò của linh mục chính xứ là một "mục tử" của cộng đồng. Ngài phục vụ giáo xứ, chứ không ngược lại (nghĩa là giáo xứ phục vụ cha xứ!). Vai trò của ngài liên quan đến việc chăm sóc toàn bộ các linh hồn. Do đó, linh mục chính xứ phải là một giáo sĩ có chức linh mục, chứ không phải là một người nào khác, ngay cả khi họ có khả năng.

Cha xứ chịu trách nhiệm về tài sản của giáo xứ và là đại diện pháp lý của giáo xứ. Ngài nên được bổ nhiệm vô hạn định, vì lợi ích của linh hồn, và vì sự ổn định cũng như những kiến thức về cộng đồng. Tuy nhiên, Chỉ thị cũng nhắc nhở cho Giám mục có thể bổ nhiệm một linh mục chính xứ cho một thời gian cố định, với điều kiện là không ít hơn năm năm theo như Hội Đồng Giám mục đia phương ấn định bằng văn bản.

Khi cha xứ tới tuổi 75, linh mục chính xứ có bổn phận do giáo luật quy định, ngài phải làm đơn từ chức, dù việc từ chức chỉ bắt đầu khi được Đức Giám Mục chấp thuận và thông báo chấp thuận bằng văn bản. Trong mọi trường hợp, sự chấp nhận luôn dành cho Đấng bản quyền hầu tránh tình trạng có thể xảy ra là giáo xứ không có người coi xóc.

Các phó tế: các thừa tác viên được phong chức, không phải là người 'nửa linh mục và nửa giáo dân'

Một phần lớn của chương thứ tám dành riêng nói về các phó tế. Họ là cộng sự viên của Đức Giám Mục và của các linh mục trong sứ mạng truyền giáo. Các phó tế được thụ phong chức phó tế và tham dự vào Bí tích Truyền chức, để chú tâm vào lĩnh vực truyền giáo và từ thiện bác ái, bao gồm việc quản trị tài sản, loan báo Tin Mừng và phục vụ tại bàn tiệc Thánh Thể.

Họ không được coi là "nửa linh mục và nửa giáo dân", theo những hướng dẫn của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, ơn gọi của họ cũng không được coi là nhân viên duy giáo sĩ hay một người chỉ đảm trách duy một chức năng.

Chứng nhân của những người tận hiến (tu sĩ) và sự dấn thân quảng đại của giáo dân

Tài liệu được phát hành bởi Thánh bộ các giáo sĩ nhưng cũng có phần nói về các tu sĩ nam nữ, cũng như giáo dân, trong các cộng đồng giáo xứ.

Những tu sĩ nam nữ là những người đầu tiên đóng góp vào việc “chứng tá của những môn sinh theo Chúa Kitô”.

Giáo dân là những người tham dự vào sứ mệnh truyền giáo của Giáo hội. Họ được mời gọi cộng tác một cách quảng đại, sống chứng nhân Tin mừng trong cuộc sống hàng ngày, trong khi phục vụ cộng đồng giáo xứ.

Người giáo dân cũng dấn thân trong các thừa tác “Đọc sách và Thánh thể” (Lector và Acolytes) trong việc phục vụ Bàn thánh và các công tác được trao phó. Những người này phải được hiệp thông trọn vẹn với Giáo Hội Công Giáo, được huấn luyện đầy đủ và có một đời sống cá nhân mẫu mực.

Ngoài ra, trong những hoàn cảnh đặc biệt, họ có thể nhận được các nhiệm vụ khác từ Đức Giám Mục, "theo phán quyết thận trọng của Đức cha". Những việc này bao gồm việc cử hành Phụng vụ Lời Chúa và các nghi thức thức an táng, cử hành Bí tích Thanh tẩy, hướng dẫn chuẩn bị hôn nhân – và với phép của Tòa Thánh – họ có thể giảng trong Nhà thờ hoặc nhà nguyện trong trường hợp cần thiết.

Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, không một người giáo dân nào được giảng trong các thánh lễ, trong việc cử hành Bí tích Thánh Thể.

Các cơ quan đồng trách nhiệm trong giáo hội

Chỉ thị cũng phản ánh về các cơ quan của giáo xứ trong công việc đồng trách nhiệm trong giáo hội, bao gồm Ban Tài chính Giáo xứ, được thành lập như một cơ quan tư vấn, do cha xứ chủ trì, và được thành hình nếu có ít nhất là ba thành viên.

Tài liệu cũng đề cập tới việc quản lý vật chất của giáo xứ như là một lãnh vực quan trọng của việc truyền giáo và của việc làm chứng tá truyền giáo, trong lãnh vực Giáo hội và xã hội dân sự.

Thánh bộ Giáo sĩ xác quyết: Tất cả tài sản thuộc về giáo xứ, chứ không thuộc về linh mục chính xứ. Do đó, nhiệm vụ của Ban Tài chính Giáo xứ sẽ thúc đẩy một "văn hóa đồng trách nhiệm, minh bạch hành chính và phục vụ cho các nhu cầu của Giáo hội.

Hội đồng Mục vụ Giáo xứ đóng vai trò cố vấn, và cho các đề nghị cần thiết. Cần loại bỏ đi cái ý niệm đây là một cơ quan công quyền quan liêu, ngược lại Hội đồng Mục vụ là đại diện, đóng góp tâm tư của Dân Chúa, để lo cho sứ mệnh truyền giáo, mà mọi tín hữu đã lãnh nhận được ơn của Chúa Thánh Thần qua Bí tích Thanh Tẩy và Thêm sức phải tích cực đóng góp vào công cuộc truyền giáo này của Giáo hội.

Chức năng chính của Hội đồng Mục vụ là đề ra cách thiết thực, các sáng kiến mục vụ và công việc từ thiện bác ái của giáo xứ, kết hợp hài hòa với các chương trình của giáo phận. Tất cả các đề xuất phải được sự chấp thuận của cha xứ trước khi được mang ra thi hành.

Các Bí tích được ban nhưng không

Chương cuối tập trung vào việc dâng (xin) lễ.

Tài liệu nêu rõ việc cử hành bí tích là một hành vi nhưng không. Tuy nhiên các linh mục là con người nên cũng cần có tiền bạc để chi tiêu, nên Tài liệu hướng dẫn rõ rệt trong mọi chi tiêu của cha xứ phải rõ ràng và minh bạch! Cả trong lãnh vực quản trị tài chánh của giáo xứ. Theo chiều hướng này, các tín hữu được khích lệ coi việc chi thu của giáo xứ, cũng là việc của riêng họ.

Các hướng dẫn trước đây

Nên nhớ rằng: Những Hướng dẫn mới này dựa trên những Hướng dẫn được phát hành năm 1997, qua Tự sắc "Ecèreia de mysterio: Các vấn đề liên quan đến sự cộng tác của tín hữu với cha xứ" và những Hướng dẫn của năm 2002, cũng được Thánh bộ các Giáo sĩ phát hành đề cập tới "Linh mục chính xứ và Giáo xứ. (bản dịch từ tiếng Anh, bản dịch tiếng Anh được dịch từ bản tiếng Ý)